Phật giáo nguyên thủy/ Kinh tạng Pali/ Kinh Tăng Chi Bộ/ CHƯƠNG X MƯỜI PHÁP (DASAKANIPĀTA)/ XVII. PHẨM JĀṆUSSOṆI (JĀṆUSSOṆIVAGGA)

X. KINH CUNDA (Cundasutta)¹⁹⁸ (A. V. 263)

176. Một thời, Thế Tôn trú ở Pāvā, trong vườn xoài của Cunda, con người thợ rèn. Rồi Cunda, con người thợ rèn, đi đến Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Thế Tôn nói với Cunda, con người thợ rèn, đang ngồi một bên:

– Này Cunda, trong những tịnh hạnh¹⁹⁹ của ai, ông cảm thấy thích thú?

– Bạch Thế Tôn, các Bà-la-môn ở phương Tây, những người có mang theo bình nước, những người có đeo vòng hoa huệ, những người thờ lửa, những người đi xuống nước tắm, những vị này có tổ chức những lễ tịnh hạnh. Con ưa thích những lễ tịnh hạnh của những người ấy.

– Này Cunda, các Bà-la-môn trú ở phương Tây, những người có mang theo bình nước, những người có đeo vòng hoa huệ, những người thờ lửa, những người đi xuống nước tắm, như thế nào những người này có tổ chức những lễ tịnh hạnh?

– Ở đây, bạch Thế Tôn, các Bà-la-môn trú ở phương Tây, những người có mang bình nước, những người có đeo vòng hoa huệ, những người thờ lửa, những người đi xuống nước tắm, những người này khích lệ đệ tử như sau: “Hãy đến, này bạn. Hãy dậy thật sớm và từ nơi giường chạm (amasati) xuống đất. Nếu bạn không chạm xuống đất thì chạm phân bò ướt; nếu bạn không chạm phân bò ướt thời bạn chạm cỏ xanh; nếu bạn không chạm cỏ xanh thời bạn hãy cúng dường lửa; nếu bạn không cúng dường lửa thời bạn hãy chắp tay đảnh lễ mặt trời; nếu bạn không chắp tay đảnh lễ mặt trời thời bạn hãy xuống nước lần thứ ba vào buổi chiều.” Như vậy, bạch Thế Tôn, các Bà-la-môn trú ở phương Tây, những người có mang theo bình nước, những người có đeo vòng hoa huệ, những người thờ lửa, những người đi xuống nước tắm, những vị ấy tổ chức những lễ tịnh hạnh. Con thích thú lễ tịnh hạnh của những vị ấy.

– Sai khác, này Cunda, là những lễ tịnh hạnh do những Bà-la-môn trú ở phương Tây, những người có mang bình nước, những người có đeo vòng hoa huệ, những người thờ lửa, những người đi xuống nước tắm, tổ chức những lễ tịnh hạnh. Sai khác là lễ tịnh hạnh trong Luật của bậc Thánh.

– Như thế nào, bạch Thế Tôn, là lễ tịnh hạnh trong Luật của bậc Thánh? Lành thay, bạch Thế Tôn, nếu Thế Tôn thuyết pháp cho con về lễ tịnh hạnh trong Luật của bậc Thánh!

– Vậy này Cunda, hãy nghe và khéo tác ý, Ta sẽ nói.

– Thưa vâng, bạch Thế Tôn.

Cunda, con người thợ rèn, vâng đáp Thế Tôn. Thế Tôn nói như sau:

– Này Cunda, thân không tịnh hạnh có ba, lời không tịnh hạnh có bốn, ý không tịnh hạnh có ba. Và này Cunda, thế nào là thân không tịnh hạnh có ba?

Ở đây, này Cunda, có người sát sanh, hung bạo, tay lấm máu, tâm chuyên sát hại, đả thương, tâm không từ bi đối với các loại hữu tình. Người ấy lấy của không cho, bất cứ tài vật gì của người khác, hoặc tại thôn làng, hoặc tại rừng núi, không cho người ấy, người ấy lấy trộm tài vật ấy. Người ấy sống tà hạnh trong các dục, tà hạnh với các hạng nữ nhân có mẹ che chở, có cha che chở, có mẹ cha che chở, có anh che chở, có chị che chở, có bà con che chở, có pháp che chở,²⁰⁰ đã có chồng, được hình phạt gậy gộc bảo vệ, cho đến những nữ nhân được trang sức bằng vòng hoa [đám cưới].

Như vậy, này Cunda, bất tịnh hạnh về thân có ba.

Và này Cunda, thế nào là bất tịnh hạnh về lời có bốn?

Ở đây, này Cunda, có người nói láo đến chỗ tập hội, hay đến chỗ chúng hội, hay đến giữa các thân tộc, hay đến giữa các tổ hợp, hay đến giữa các vương tộc, khi bị dẫn xuất làm chứng và được hỏi: “Này người kia, hãy nói những gì ông biết.” Dầu cho người ấy không biết, người ấy nói: “Tôi biết”; hay dầu cho người ấy biết, người ấy nói: “Tôi không biết”; hay dầu cho người ấy không thấy, người ấy nói: “Tôi thấy”; hay dầu cho người ấy thấy, người ấy nói: “Tôi không thấy”; như vậy, lời nói của người ấy trở thành cố ý nói láo, hoặc nguyên nhân vì mình, hoặc nguyên nhân vì người, hoặc nguyên nhân vì một vài quyền lợi gì. Và người ấy là người nói hai lưỡi, nghe điều gì ở chỗ này, đến chỗ kia nói để sanh chia rẽ ở những người này; nghe điều gì ở chỗ kia, đến chỗ này nói để sanh chia rẽ ở những người kia. Như vậy, vị ấy ly gián những kẻ hòa hợp, hay xúi giục những kẻ ly gián, ưa thích chia rẽ, vui thích chia rẽ, thích thú chia rẽ, nói những lời đưa đến chia rẽ. Và người ấy là người nói lời thô ác, bất cứ lời gì thô bạo,²⁰¹ thô tục, khiến người đau khổ, khiến người tức giận, liên hệ đến phẫn nộ, không đưa đến thiền định, người ấy nói những lời như vậy. Và người ấy nói những lời phù phiếm, nói phi thời, nói những lời phi chơn, nói những lời không lợi ích, nói những lời phi Pháp, nói những lời phi Luật, nói những lời không đáng gìn giữ; vì nói phi thời nên lời nói không có thuận lý, không có mạch lạc, không có hệ thống, không có lợi ích.

Như vậy, này Cunda, không tịnh hạnh về lời có bốn.

Và này Cunda, thế nào là không tịnh hạnh về ý có ba?

Ở đây, này Cunda, có người có tham ái, tham lam tài vật kẻ khác, nghĩ rằng: “Ôi, mong rằng mọi tài vật của người khác trở thành của mình!” Có người có sân tâm, khởi lên hại ý, hại niệm như sau: “Mong rằng những loài hữu tình này bị giết, hay bị tàn sát, hay bị tiêu diệt, hay bị tàn hại, hay mong chúng không còn tồn tại!” Lại có người có tà kiến, có tưởng điên đảo như: “Không có bố thí, không có cúng dường, không có tế lễ; các hành vi thiện, ác không có kết quả dị thục; không có đời này, không có đời sau; không có mẹ, không có cha, không có các loại hóa sanh; trong đời không có các Sa-môn, Bà-la-môn chơn chánh hành trì, chơn chánh thành tựu, sau khi tự tri, tự chứng, lại tuyên bố cho đời này và cho đời sau.”

Như vậy, này Cunda, không tịnh hạnh về ý có ba.

Này Cunda, có mười bất thiện nghiệp đạo này. Này Cunda, với ai thành tựu mười bất thiện nghiệp đạo này, có thể dậy sớm và từ giường nếu người ấy chạm đất, người ấy vẫn bất tịnh; dầu cho người ấy không chạm xuống đất, người ấy vẫn bất tịnh. Nếu người ấy chạm phân bò ướt, người ấy vẫn bất tịnh; nếu người ấy không chạm phân bò ướt, người ấy vẫn bất tịnh. Nếu người ấy chạm cỏ xanh, người ấy vẫn bất tịnh; nếu người ấy không chạm cỏ xanh, người ấy vẫn bất tịnh. Nếu người ấy cúng dường lửa, người ấy vẫn bất tịnh; nếu người ấy không cúng dường lửa, người ấy vẫn bất tịnh. Nếu người ấy chắp tay đảnh lễ mặt trời, người ấy vẫn bất tịnh; nếu người ấy không chắp tay đảnh lễ mặt trời, người ấy vẫn bất tịnh. Nếu người ấy vào buổi chiều xuống nước lần thứ ba, người ấy vẫn bất tịnh; nếu người ấy vào buổi chiều không xuống nước lần thứ ba, người ấy vẫn bất tịnh. Vì sao? Này Cunda, mười bất thiện nghiệp đạo này là bất tịnh, không tạo ra tịnh. Này Cunda, do nhân thành tựu mười bất thiện nghiệp đạo này, địa ngục được chờ sẵn, bàng sanh được chờ sẵn, ngạ quỷ được chờ sẵn hay là ác thú khác.

Này Cunda, tịnh hạnh về thân có ba, tịnh hạnh về lời có bốn, tịnh hạnh về ý có ba.

Này Cunda, thế nào là tịnh hạnh về thân có ba?

Ở đây, này Cunda, có người đoạn tận sát sanh, từ bỏ sát sanh, bỏ trượng, bỏ kiếm, biết tàm quý, có lòng từ, sống thương xót đến hạnh phúc tất cả chúng sanh và loài hữu tình. Đoạn tận lấy của không cho, từ bỏ lấy của không cho; bất cứ vật gì của người khác, hoặc tại thôn làng, hoặc tại rừng núi, nếu không cho người ấy, người ấy không lấy với ý niệm trộm cắp. Đoạn tận tà hạnh trong các dục, từ bỏ tà hạnh trong các dục, không hành tà hạnh với hạng nữ nhân có mẹ che chở, có cha che chở, có mẹ cha che chở, có anh che chở, có chị che chở, có bà con che chở, có pháp che chở, đã có chồng, được hình phạt gậy gộc bảo vệ, cho đến những nữ nhân được trang sức bằng vòng hoa [đám cưới]. Như vậy, này Cunda, tịnh hạnh về thân có ba.

Và này Cunda, thế nào là tịnh hạnh về lời có bốn?

Ở đây, này Cunda có người đoạn tận nói láo, từ bỏ nói láo, đến chỗ tập hội hay đến chỗ chúng hội, hay đến giữa các thân tộc, hay đến giữa các tổ hợp, hay đến giữa các vương tộc, khi bị dẫn xuất làm chứng và được hỏi: “Này người kia, hãy nói những gì người biết.” Nếu không biết, người ấy nói: “Tôi không biết”; hay nếu biết, người ấy nói: “Tôi biết”; hay nếu không thấy, người ấy nói: “Tôi không thấy”; hay nếu thấy, người ấy nói: “Tôi thấy”; như vậy, lời nói của người ấy không trở thành cố ý vọng ngữ, hoặc nguyên nhân vì mình, hoặc nguyên nhân vì người, hoặc nguyên nhân vì một vài quyền lợi gì. Đoạn tận nói hai lưỡi, từ bỏ nói hai lưỡi, nghe điều gì ở chỗ này, không đi đến chỗ kia nói để sanh chia rẽ ở những người này; nghe điều gì ở chỗ kia, không đi đến chỗ này nói để sanh chia rẽ ở những người kia; như vậy, người ấy sống hòa hợp những kẻ ly gián, tăng trưởng những kẻ hòa hợp, thích thú hòa hợp, nói những lời đưa đến hòa hợp. Đoạn tận lời nói độc ác, từ bỏ lời nói độc ác; những lời nói nhu hòa, êm tai, dễ thương, thông cảm đến tâm, tao nhã, đẹp lòng nhiều người, vui ý nhiều người, người ấy nói những lời như vậy. Đoạn tận lời nói phù phiếm, từ bỏ nói lời phù phiếm, nói đúng thời, nói chân thật, nói có ý nghĩa, nói Pháp, nói Luật, nói những lời đáng được gìn giữ; vì nói hợp thời nên lời nói thuận lý, có mạch lạc, hệ thống, lợi ích. Như vậy, này Cunda, tịnh hạnh về lời nói có bốn.

Và này Cunda, thế nào là tịnh hạnh về ý có ba?

Ở đây, này Cunda, có người không tham ái, không tham lam tài vật kẻ khác, không nghĩ rằng: “Ôi! Mong rằng mọi tài vật của người khác trở thành của mình.” Không có sân tâm, khởi lên hại ý, hại niệm, nhưng nghĩ rằng: “Mong rằng những loài hữu tình này sống lo tự ngã, không thù hận, không sân hận, không nhiễm loạn, được an lạc.” Có chánh kiến, không có tư tưởng điên đảo: “Có bố thí, có cúng thí, có tế lễ; các hành vi thiện, ác có kết quả dị thục, có đời này, có đời sau; có mẹ, có cha, có các loại hóa sanh; trong đời có các Sa-môn, Bà-la-môn chơn chánh hành trì, chơn chánh thành tựu, sau khi tự tri, tự chứng, lại tuyên bố cho đời này và cho đời sau.” Như vậy, này Cunda, tịnh hạnh về ý có ba.

Này Cunda, có mười thiện nghiệp đạo này. Này Cunda, ai thành tựu mười thiện nghiệp đạo này, nếu có dậy sớm và từ giường chạm đất, người ấy vẫn trong sạch; nếu người ấy không chạm xuống đất, người ấy vẫn trong sạch. Nếu người ấy chạm phân bò ướt, người ấy vẫn trong sạch; nếu người ấy không chạm phân bò ướt, người ấy vẫn trong sạch. Nếu người ấy chạm cỏ xanh, người ấy vẫn trong sạch; nếu người ấy không chạm cỏ xanh, người ấy vẫn trong sạch. Nếu người ấy thờ lửa, người ấy vẫn trong sạch; nếu người ấy không thờ lửa, người ấy vẫn trong sạch. Nếu người ấy chắp tay đảnh lễ mặt trời, người ấy vẫn trong sạch; nếu người ấy không chắp tay đảnh lễ mặt trời, người ấy vẫn trong sạch. Nếu vào buổi chiều, người ấy xuống nước lần thứ ba, người ấy vẫn trong sạch; nếu vào buổi chiều, người ấy không xuống nước lần thứ ba, người ấy vẫn trong sạch. Vì sao? Này Cunda, mười thiện nghiệp đạo này là trong sạch, tác thành trong sạch. Này Cunda, do nhân thành tựu mười thiện nghiệp đạo này, cảnh giới chư thiên được chờ sẵn, loài người được chờ sẵn, hay bất cứ thiện thú nào khác.

Được nghe nói vậy, Cunda, con người thợ rèn, thưa với Thế Tôn:

– Thật vi diệu thay, bạch Thế Tôn... Mong Thế Tôn nhận con làm đệ tử cư sĩ, từ nay cho đến mệnh chung, con trọn đời quy ngưỡng.

Tham khảo:

¹⁹⁸ Bản tiếng Anh của PTS: Cunda, the Silversmith, nghĩa là Cunda, người thợ rèn. Tham chiếu: Tạp.雜 (T.02. 0099.1039. 0271b01).

¹⁹⁹ Soceyyāni. Lễ tịnh hạnh. Xem S. IV. 312.

²⁰⁰ Dhammarakkhitā. M. I. 286 bỏ sót thuật ngữ này.

²⁰¹ Aṇḍakā: Sự gai góc, cục, hòn, những phần mọc thừa trên cây. MA. viết gaṇḍakā.