Phật giáo nguyên thủy/Kinh tạng Pali/Kinh Tăng Chi Bộ/Chương VIII. Tám Pháp (Aṭṭhakanipāta)/VI. Phẩm Gotamī (Gotamīvagga)

IV. KINH DĪGHAJĀṆU (Dīghajāṇusutta)⁷³ (A. IV. 281)

   54. chúng Koliya tên là Kakkarapatta. Rồi Dīghajāṇu (đầu gối dài),⁷⁵ dòng họ Koliya đi đến Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Ngồi xuống một bên, Dīghajāṇu, dòng họ Koliya bạch Thế Tôn:

• Bạch Thế Tôn, chúng con là những người gia chủ hưởng thọ các dục vọng, sống hệ phược với vợ con, dùng các hương Chiên-đàn ở Kāsi, đeo và dùng các vòng hoa, hương liệu, phấn sáp, thọ lãnh vàng và bạc; bạch Thế Tôn, Thế Tôn hãy thuyết pháp cho những người như chúng con, thuyết như thế nào để những pháp ấy đem đến cho chúng con hạnh phúc, an lạc ngay trong hiện tại, và hạnh phúc, an lạc trong tương lai.

• Này Byagghapajja, có bốn pháp này đưa đến hạnh phúc hiện tại, an lạc hiện tại cho thiện nam tử. Thế nào là bốn? Đầy đủ sự tháo vát, đầy đủ sự phòng hộ, làm bạn với thiện hữu, sống thăng bằng điều hòa.

Này Byagghapajja, thế nào là đầy đủ sự tháo vát?

Ở đây, này Byagghapajja, thiện nam tử phàm làm nghề gì để sống, hoặc nghề nông, hoặc đi buôn, hoặc nuôi bò, hoặc làm người bắn cung, hoặc làm việc cho vua, hoặc bất cứ nghề gì,⁷⁶ trong nghề ấy người ấy thiện xảo, không biết mệt, biết suy tư hiểu phương tiện vừa đủ để tự làm và điều khiển người khác làm.⁷⁷ Này Byagghapajja, đây gọi là đầy đủ sự tháo vát.

Và này Byagghapajja, thế nào là đầy đủ sự phòng hộ?

Ở đây, này Byagghapajja, những tài sản của thiện nam tử do tháo vát, tinh tấn thâu hoạch được, do sức mạnh bàn tay cất chứa được, do mồ hôi đổ ra đúng pháp, thâu hoạch được đúng pháp, vị ấy giữ gìn chúng, phòng hộ và bảo vệ: “Làm thế nào các tài sản này của ta không bị vua mang đi, không bị trộm cướp mang đi, không bị lửa đốt, không bị nước cuốn trôi, không bị các người con thừa tự không khả ái cướp đoạt.” Này Byagghapajja, đây gọi là đầy đủ sự phòng hộ.

Và này Byagghapajja, thế nào là làm bạn với thiện hữu?

Ở đây, này Byagghapajja, thiện nam tử sống tại làng hay tại thị trấn. Tại đấy, có gia chủ hay con người gia chủ, những người trẻ được nuôi lớn trong giới đức, hay những người lớn tuổi được lớn lên trong giới đức, đầy đủ lòng tin, đầy đủ giới đức, đầy đủ bố thí, đầy đủ trí tuệ, vị ấy làm quen, nói chuyện, thảo luận. Với những người đầy đủ lòng tin, vị ấy học tập đầy đủ lòng tin. Với những người đầy đủ giới đức, vị ấy học tập đầy đủ giới đức. Với những người đầy đủ bố thí, vị ấy học tập đầy đủ bố thí. Với những người đầy đủ trí tuệ, vị ấy học tập đầy đủ trí tuệ. Này Byagghapajja, đây gọi là làm bạn với thiện hữu.

Và này Byagghapajja, thế nào là sống thăng bằng điều hòa?

Ở đây, này Byagghapajja, thiện nam tử sau khi biết tài sản nhập, và sau khi biết tài sản xuất, sinh sống một cách điều hòa, không quá phung phí, không quá bỏn xẻn. Vị ấy suy nghĩ: “Đây là tiền nhập của ta, sau khi trừ đi tiền xuất, còn lại như vậy; không phải đây là tiền xuất của ta, sau khi trừ đi tiền nhập, còn lại như vậy.” Ví như, này Byagghapajja, người cầm cân hay đệ tử người cầm cân, sau khi cầm cân biết rằng: “Với chừng ấy, cân nặng xuống, hay với chừng ấy, cân nhẹ bổng lên.” Cũng vậy, này Byagghapajja, thiện nam tử sau khi biết tài sản nhập, và sau khi biết tài sản xuất, sinh sống một cách điều hòa, không quá phung phí, không quá bỏn xẻn, nghĩ rằng: “Đây là tiền nhập của ta, sau khi trừ đi tiền xuất, còn lại như vậy; không phải đây là tiền xuất của ta, sau khi trừ đi tiền nhập, còn lại như vậy.” Này Byagghapajja, nếu thiện nam tử này tiền nhập vào ít, nhưng sống nếp sống rộng rãi, hoang phí, thời người ta nói về người ấy như sau: “Thiện nam tử này ăn tài sản của vị ấy như ăn trái cây sung.”⁷⁸ Này Byagghapajja, nếu thiện nam tử này có tiền nhập lớn, nhưng sống nếp sống cơ cực, thời người ta sẽ nói về vị ấy như sau: “Thiện nam tử này sẽ chết như người chết đói.” Khi nào, này Byagghapajja, thiện nam tử này, sau khi biết tài sản nhập, và sau khi biết tài sản xuất, sống nếp sống thăng bằng điều hòa, không quá phung phí, không quá bỏn xẻn, nghĩ rằng: “Như vậy, tiền nhập của ta, sau khi trừ tiền xuất, còn lại như vậy; không phải là tiền xuất, sau khi trừ tiền nhập, còn lại như vậy.” Này Byagghapajja, đây gọi là nếp sống thăng bằng điều hòa.

Như vậy, này Byagghapajja, có bốn cửa xuất để tiêu phí tài sản thâu nhập:⁷⁹

“Đam mê đàn bà; đam mê rượu chè; đam mê cờ bạc; bạn bè kẻ ác, thân hữu kẻ ác, giao du kẻ ác.” Ví như, này Byagghapajja, một hồ nước lớn, có bốn cửa nước chảy vào, có bốn cửa nước chảy ra, có người đóng lại các cửa nước chảy vào, mở ra các cửa nước chảy ra, trời lại không mưa đúng lúc; như vậy, này Byagghapajja, chờ đợi là hồ nước ấy bị giảm thiểu, không có tăng trưởng. Cũng vậy, này Byagghapajja, như vậy có bốn cửa xuất để tiêu phí tài sản được thâu nhập: “Đam mê đàn bà; đam mê rượu chè; đam mê cờ bạc; bạn bè kẻ ác, thân hữu kẻ ác, giao du kẻ ác.”

Như vậy, này Byagghapajja, có bốn cửa vào để tài sản được hưng khởi: “Không say đắm đàn bà; không say đắm rượu; không say đắm cờ bạc; bạn bè với thiện hữu, thân hữu với thiện hữu, giao du với thiện hữu.” Ví như, này Byagghapajja, một hồ nước lớn, có bốn cửa nước chảy vào, có bốn cửa nước chảy ra, có người mở ra các cửa nước chảy vào, đóng lại các cửa nước chảy ra, và trời lại mưa đúng lúc; như vậy, này Byagghapajja, chờ đợi là hồ nước ấy được tăng trưởng, không có giảm thiểu. Cũng vậy, này Byagghapajja, có bốn cửa vào để tài sản được hưng khởi: “Không đắm say đàn bà; không đắm say rượu chè; không đắm say cờ bạc; bạn bè với thiện hữu, thân hữu với thiện hữu, giao du với thiện hữu.”

Bốn pháp này, này Byagghapajja, đưa đến hạnh phúc hiện tại, an lạc hiện tại cho thiện nam tử.

Có bốn pháp này, này Byagghapajja, đưa đến hạnh phúc tương lai, an lạc tương lai cho thiện nam tử. Thế nào là bốn? Đầy đủ lòng tin, đầy đủ giới đức, đầy đủ bố thí, đầy đủ trí tuệ.

Và này Byagghapajja, thế nào là đầy đủ lòng tin?

Ở đây, này Byagghapajja, thiện nam tử có lòng tin, tin tưởng ở sự giác ngộ của Như Lai: “Đây là Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhơn Sư, Phật, Thế Tôn.” Này Byagghapajja, đây gọi là đầy đủ lòng tin.

Và này Byagghapajja, thế nào là đầy đủ giới đức?

Ở đây, này Byagghapajja, thiện nam tử từ bỏ sát sanh, từ bỏ lấy của không cho, từ bỏ tà hạnh trong các dục, từ bỏ nói láo, từ bỏ đắm say rượu men rượu nấu. Này Byagghapajja, đây gọi là đầy đủ giới đức.

Và này Byagghapajja, thế nào là đầy đủ bố thí?

Ở đây, này Byagghapajja, thiện nam tử sống ở gia đình với tâm không bị cấu uế, xan tham chi phối, bố thí rộng rãi với bàn tay rộng mở, vui thích từ bỏ, sẵn sàng để được yêu cầu, vui thích chia sẻ vật dụng bố thí. Này Byagghapajja, đây gọi là đầy đủ bố thí.

Và này Byagghapajja, thế nào là đầy đủ trí tuệ?

Ở đây, này Byagghapajja, thiện nam tử có trí tuệ, thành tựu trí tuệ về sanh diệt, với sự thể nhập thuộc bậc Thánh, và đưa đến con đường chơn chánh đoạn tận khổ đau. Này Byagghapajja, đây gọi là đầy đủ trí tuệ.

Tháo vát trong công việc, 

Không phóng dật, nhanh nhẹn, 

Sống đời sống thăng bằng, 

Giữ tài sản thâu được,

Có tín đầy đủ giới,

Bố thí, không xan tham, 

Rửa sạch đường thượng đạo, 

An toàn trong tương lai.

Đây chính là tám pháp, 

Bậc tín chủ tìm cầu, 

Bậc chân thật tuyên bố, 

Đưa đến lạc hai đời, 

Hạnh phúc cho hiện tại, 

Và an lạc tương lai.

Đây trú xứ gia chủ, 

Bố thí tăng công đức.

Tham khảo

⁷³ Tham chiếu: Tạp. 雜 (T.02. 0099.91. 0023a22); Biệt Tạp. 別雜 (T.02. 0100.91. 0404c19).

⁷⁴ Xem A. II. 588; D. II. 167; DA. I. 260f; S. IV. 341; SnA. I. 356f; J. III. 22; ThagA. I. 546; Ap. I. 94.

⁷⁵ Đức Phật gọi ông là Byagghapajja (chân cọp). Xem DA. I. 262.

⁷⁶ Xem M. I. 85.

⁷⁷ Xem A. IV. 266; GS. IV. 178 (kinh 49 ở trước).

⁷⁸ Udumbarakhādika. Chú giải giải thích rằng người ta muốn ăn trái cây này, liền đến rung cây khiến trái rơi xuống, rất uổng phí.

⁷⁹ Xem A. II. 166; D. I. 101; III. 182. Có sáu pháp; Sn. v. 106; J. IV. 255.