Phật giáo nguyên thủy/ Kinh tạng Pali/ Kinh Tăng Chi Bộ/ CHƯƠNG VII BẢY PHÁP (SATTAKANIPĀTA)/ VI. PHẨM KHÔNG TUYÊN BỐ (ABYĀKATAVAGGA)

III. KINH PHẠM THIÊN TISSA (Tissabrahmāsutta) (A. IV. 74)

56. Như vầy tôi nghe.

Một thời, Thế Tôn trú ở Rājagaha (Vương Xá), tại Gijjhakūṭa (núi Linh Thứu). Bấy giờ, có hai thiên nhân sau khi đêm đã gần mãn, với dung sắc thù thắng chói sáng toàn vùng Gijjhakūṭa, đi đến Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi đứng một bên. Đứng một bên, một thiên nhân bạch Thế Tôn:

– Bạch Thế Tôn, những Tỷ-kheo-ni này được giải thoát.

Thiên nhân khác bạch Thế Tôn:

– Bạch Thế Tôn, những Tỷ-kheo-ni này khéo giải thoát, không có dư y.⁹⁴

Các thiên nhân ấy nói như vậy. Bậc Đạo sư chấp nhận. Rồi các thiên nhân ấy, sau khi được biết: “Bậc Đạo sư đã chấp nhận”, đảnh lễ Thế Tôn, thân bên hữu hướng về Ngài, rồi biến mất tại chỗ. Rồi Thế Tôn, sau khi đêm ấy đã mãn, bảo các Tỷ-kheo:

– Đêm nay, này các Tỷ-kheo, có hai thiên nhân sau khi đêm đã gần mãn, với dung sắc thù thắng chói sáng toàn vùng Gijjhakūṭa, đi đến Ta; sau khi đến, đảnh lễ Ta rồi đứng một bên. Sau khi đứng một bên, một thiên nhân bạch với Ta: “Bạch Thế Tôn, những Tỷ-kheo-ni này được giải thoát.” Thiên nhân khác bạch với Ta: “Bạch Thế Tôn, những Tỷ-kheo-ni này khéo giải thoát, không có dư y.” Này các Tỷ-kheo, các thiên nhân ấy nói như vậy. Sau khi nói như vậy, các thiên nhân ấy đảnh lễ Ta, thân bên hữu hướng về Ta, rồi biến mất tại chỗ.

Lúc bấy giờ, Tôn giả Mahāmoggallāna ngồi không xa Thế Tôn bao nhiêu. Rồi Tôn giả Mahāmoggallāna suy nghĩ như sau: “Những thiên nhân nào có trí như sau: ‘Có dư y là có dư y’ hay ‘không có dư y là không có dư y’?” Lúc bấy giờ, Tỷ-kheo tên là Tissa mệnh chung không bao lâu và được sanh lên một Phạm thiên giới. Tại đấy, họ được biết vị ấy là Phạm thiên Tissa, có đại thần lực, có đại uy lực. Rồi Tôn giả Mahāmoggallāna, như người lực sĩ duỗi cánh đang co lại, hay co lại cánh tay đang duỗi ra, cũng vậy, biến mất ở Gijjhakūṭa và hiện ra ở Phạm thiên giới ấy. Phạm thiên Tissa thấy Tôn giả Mahāmoggallāna từ xa đi đến; sau khi thấy, liền nói với Tôn giả Mahāmoggallāna:

– Hiền giả Moggallāna, hãy đến đây! Thiện lai Hiền giả Moggallāna! Đã lâu, Hiền giả Moggallāna mới tạo cơ hội này, tức là đến đây. Hãy ngồi, Hiền giả Moggallāna, đây là chỗ ngồi đã soạn sẵn!

Tôn giả Mahāmoggallāna ngồi xuống trên chỗ đã soạn sẵn. Phạm thiên Tissa đảnh lễ Tôn giả Mahāmoggallāna rồi ngồi xuống một bên. Tôn giả Mahāmoggallāna nói với Phạm thiên Tissa đang ngồi xuống một bên:

– Những thiên nhân nào có trí như sau: “Có dư y là có dư y” hay “không có dư y là không có dư y”?

– Thưa Hiền giả Moggallāna, Phạm Chúng thiên có trí như sau: “Có dư y là có dư y” hay “không có dư y là không có dư y.”

– Này Tissa, có phải tất cả chư thiên ở Phạm Chúng thiên đều có trí như vậy: “Có dư y là có dư y” hay “không có dư y là không có dư y”?

– Thưa Hiền giả, không phải tất cả chư thiên ở Phạm Chúng thiên đều có trí như vậy: “Có dư y là có dư y” hay “không có dư y là không có dư y.” Thưa Hiền giả Moggallāna, những thiên nhân nào ở Phạm Chúng thiên bằng lòng với tuổi thọ Phạm thiên, bằng lòng với dung sắc Phạm thiên, với an lạc Phạm thiên, với danh tiếng Phạm thiên, với uy quyền Phạm thiên,⁹⁵ không như thật rõ biết sự xuất ly cao hơn trạng thái ấy,⁹⁶ những vị ấy không có trí như sau: “Có dư y là có dư y” hay “không có dư y là không có dư y.” Và thưa Hiền giả Moggallāna, những thiên nhân nào ở Phạm Chúng thiên, không bằng lòng với tuổi thọ Phạm thiên, không bằng lòng với dung sắc Phạm thiên, với an lạc Phạm thiên, với danh tiếng Phạm thiên, với uy quyền Phạm thiên, như thật rõ biết sự xuất ly cao hơn trạng thái ấy, những vị ấy có trí như sau: “Có dư y là có dư y” hay “không có dư y là không có dư y.”

Ở đây, thưa Hiền giả Moggallāna, Tỷ-kheo được giải thoát cả hai phần.⁹⁷ Chư thiên ấy biết về vị ấy như sau: “Tôn giả này được giải thoát cả hai phần.” Khi thân còn tồn tại, các thiên nhân và loài người thấy được vị ấy. Khi thân hoại, các thiên nhân và loài người không thấy được vị ấy.⁹⁸ Như vậy, thưa Hiền giả Moggallāna, các thiên nhân ấy có trí như sau: “Không có dư y là không có dư y.”

Nhưng ở đây, thưa Hiền giả Moggallāna, Tỷ-kheo được Tuệ giải thoát. Chư thiên ấy biết về vị ấy như sau: “Tôn giả này được Tuệ giải thoát.” Khi thân còn tồn tại, các thiên nhân và loài người thấy được vị ấy. Khi thân hoại, các thiên nhân và loài người không thấy được vị ấy. Như vậy, thưa Hiền giả Moggallāna, các thiên nhân ấy có trí như sau: “Không có dư y là không có dư y.”

Nhưng ở đây, thưa Hiền giả Moggallāna, Tỷ-kheo Thân chứng. Chư thiên ấy biết về vị ấy như sau: “Tôn giả này là vị Thân chứng. Rất có thể Tôn giả này, do sử dụng các sàng tọa thích đáng,⁹⁹ do thân cận các thiện bằng hữu, do chế ngự các căn, vị ấy có thể ngay trong hiện tại tự mình với thắng trí chứng ngộ, chứng đạt và an trú Vô thượng cứu cánh Phạm hạnh mà các thiện nam tử vì mục đích ấy chơn chánh xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.”¹⁰⁰ Như vậy, thưa Hiền giả Moggallāna, các thiên nhân ấy có trí như sau: “Có dư y là có dư y.”

Nhưng ở đây, thưa Hiền giả Moggallāna, Tỷ-kheo Kiến chí... Tín giải thoát... Tùy pháp hành. Chư thiên ấy biết về vị ấy như sau: “Tôn giả này là vị Tùy pháp hành. Rất có thể Tôn giả này, do sử dụng các sàng tọa thích đáng, do thân cận các thiện bằng hữu, do chế ngự các căn, vị ấy có thể ngay trong hiện tại tự mình chứng ngộ với thắng trí, chứng đạt và an trú Vô thượng cứu cánh Phạm hạnh mà các thiện nam tử vì mục đích ấy chơn chánh xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.” Như vậy, thưa Hiền giả Moggallāna, các thiên nhân ấy có trí như sau: “Hay trong các vị có dư y, vị ấy là vị có dư y.”

Rồi Tôn giả Moggallāna hoan hỷ tín thọ lời nói của Phạm thiên Tissa. Như một người lực sĩ duỗi cánh tay đang co lại, hay co lại cánh tay đang duỗi ra, cũng vậy, Tôn giả biến mất ở Phạm thiên giới, hiện ra tại Gijjhakūṭa. Rồi Tôn giả Mahāmoggallāna đi đến Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Ngồi xuống một bên, Tôn giả Mahāmoggallāna đem câu chuyện nói với Phạm thiên Tissa như thế nào, tường thuật hết tất cả cho Thế Tôn nghe.

– Nhưng này Moggallāna, Phạm thiên Tissa không nói cho ông về hạng người Trú vô tướng thứ bảy.¹⁰¹

– Bạch Thế Tôn, nay là thời; bạch Thiện Thệ, nay là thời để Thế Tôn nói về người Trú vô tướng thứ bảy. Sau khi nghe Thế Tôn thuyết, các Tỷ-kheo sẽ thọ trì.

– Này Moggallāna, hãy lắng nghe!

– Thưa vâng, bạch Thế Tôn.

Tôn giả Mahāmoggallāna vâng đáp Thế Tôn. Thế Tôn nói như sau:

– Ở đây, này Moggallāna, Tỷ-kheo không tác ý tất cả tướng, chứng đạt vô tướng tâm định và an trú. Các thiên nhân ấy biết về vị ấy như sau: “Tôn giả này, do không tác ý tất cả tướng, chứng đạt và an trú vô tướng tâm định. Rất có thể Tôn giả này do sử dụng các sàng tọa thích đáng, do thân cận các thiện bằng hữu, do chế ngự các căn, vị ấy có thể ngay trong hiện tại tự mình với thắng trí chứng ngộ, chứng đạt và an trú Vô thượng cứu cánh Phạm hạnh mà các thiện nam tử vì mục đích ấy chơn chánh xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.” Như vậy, này Moggallāna, các thiên nhân ấy có trí như sau: “Có dư y là có dư y.”

Tham khảo:

⁹⁴ Anupādisesā. AA. IV. 40: Anupādisesāti upādānasesaṃ aṭṭhapetvā pañcahi vimuttīhi anavasesāhipi vimuttā (“Không có dư y” nghĩa là sau khi không còn chấp thủ, vị ấy giải thoát nhờ sự giải thoát khỏi năm thủ, không còn dư sót). Chỉ cho nữ Tôn giả Mahāpajāpati và năm trăm Tỷ-kheo-ni.

⁹⁵ Ādhipateyyena. Xem D. III. 146.

⁹⁶ Uttari nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ. Xem A. II. 10; V. 188; D. II. 69; M. I. 326; S. I. 142; II. 5.

⁹⁷ Ubhatobhāgavimutto. Xem A. IV. 14.

⁹⁸ Xem D. I. 46.

⁹⁹ Anulomikāni senāsanāni. Xem D. I. 71.

¹⁰⁰ Xem M. I. 477.

¹⁰¹ Chú giải giải thích đây chỉ cho vị Tùy tín hành. Xem A. IV. 14.