Phật giáo nguyên thủy/ Kinh tạng Pali/ Kinh Tăng Chi Bộ/ CHƯƠNG VII BẢY PHÁP (SATTAKANIPĀTA)/ V. PHẨM ĐẠI TẾ ĐÀN (MAHĀYAÑÑAVAGGA)

X. KINH MẸ CỦA NANDA (Nandamātāsutta) (A. IV. 63)

53. Như vầy tôi nghe.

Một thời, Tôn giả Sāriputta và Tôn giả Mahāmoggallāna đang du hành ở Dakkhiṇāgiri⁸⁶ cùng với đại chúng Tỷ-kheo. Lúc bấy giờ, nữ cư sĩ Veḷukaṇḍakī, mẹ của Nanda,⁸⁷ thức dậy trước khi mặt trời mọc, và đọc lớn tiếng bài Pārāyana⁸⁸ (Con đường đưa đến bờ bên kia). Lúc bấy giờ, Đại vương Vessavaṇa (Tỳ-sa- môn)⁸⁹ đang đi từ phương Bắc đến phương Nam vì một vài công việc. Đại vương Vessavaṇa nghe nữ cư sĩ Veḷukaṇḍakī, mẹ của Nanda, lớn tiếng đọc bài Pārāyana, liền đứng lại, chờ đợi cho bài được đọc xong. Và nữ cư sĩ, mẹ của Nanda, sau khi lớn tiếng đọc xong bài Pārāyana, liền im lặng. Rồi Đại vương Vessavaṇa biết được nữ cư sĩ, mẹ của Nanda, đã đọc xong bài kệ, liền hết sức hoan hỷ và nói:

- Lành thay, này chị! Lành thay, này chị!

- Ngài là ai, hỡi vị có khuôn mặt hiền?

- Này chị, ta là anh của chị, Đại vương Vessavaṇa!

- Lành thay, hỡi vị có khuôn mặt hiền! Hãy lấy pháp môn được tôi nói đến hôm nay làm quà tặng đón khách cho ngài.

- Lành thay, này chị! Phải, pháp môn này hãy là quà tặng đón khách của tôi! Ngày mai, chúng Tỷ-kheo với Sāriputta và Moggallāna là các vị dẫn đầu sẽ đến Veḷukaṇḍakī nhưng chưa ăn sáng. Sau khi chị mời chúng Tỷ-kheo dùng xong, hãy tuyên bố chính ta đã cúng dường.

Rồi cư sĩ, mẹ của Nanda, sau khi đêm ấy đã mãn, liền cho sửa soạn tại nhà của mình các món ăn thượng vị loại cứng và loại mềm. Rồi chúng Tăng với Sāriputta và Moggallāna là các vị dẫn đầu đi đến Veḷukaṇḍakī nhưng chưa ăn sáng. Rồi nữ cư sĩ, mẹ của Nanda bảo một người rằng:

- Này bạn, hãy đi đến khu vườn và báo thời giờ cho chúng Tỷ-kheo: “Đã đến giờ, thưa các Tôn giả! Tại nhà của mẹ Nanda, các món ăn đã được sửa soạn.”

- Thưa vâng, nữ cư sĩ.

Người ấy vâng đáp nữ cư sĩ, mẹ của Nanda, đi đến khu vườn và báo thời giờ cho chúng Tỷ-kheo:

- Đã đến giờ, thưa các Tôn giả! Tại nhà của mẹ Nanda, các món ăn đã được sửa soạn.

Rồi chúng Tỷ-kheo với Sāriputta và Moggallāna là các vị dẫn đầu, vào buổi sáng, đắp y, cầm y bát, đi đến trú xứ của nữ cư sĩ, mẹ của Nanda; sau khi đến, ngồi xuống trên các chỗ đã soạn sẵn. Rồi nữ cư sĩ, mẹ của Nanda, mời chúng Tỷ-kheo với Sāriputta và Moggallāna là các vị dẫn đầu với những món ăn thượng vị loại cứng, loại mềm và làm chúng Tỷ-kheo được thỏa mãn. Rồi nữ cư sĩ, mẹ của Nanda, thấy Tôn giả Sāriputta ăn đã xong, tay đã rút khỏi bình bát, liền ngồi xuống một bên. Tôn giả Sāriputta nói với nữ cư sĩ, mẹ của Nanda, đang ngồi một bên:

- Này mẹ của Nanda, ai bảo cho bà biết chúng Tỷ-kheo sẽ đi tới nhà?

- Ở đây, thưa Tôn giả, con thức dậy trước khi trời sáng, đọc lớn tiếng bài kệ Pārāyana rồi im lặng. Rồi thưa Tôn giả, Đại vương Vessavaṇa sau khi biết được con đã đọc xong, liền hết sức hoan hỷ và nói:

“Lành thay, này chị! Lành thay, này chị!” “Ngài là ai, hỡi vị có khuôn mặt hiền?”

“Này chị, ta là anh của chị, Đại vương Vessavaṇa.”

“Lành thay, hỡi vị có khuôn mặt hiền! Hãy lấy pháp môn được tôi nói đến hôm nay làm quà tặng đón khách cho ngài.”

“Lành thay, này chị! Phải, pháp môn này hãy là quà tặng đón khách của tôi! Ngày mai, chúng Tỷ-kheo với Sāriputta và Moggallāna là các vị dẫn đầu, sẽ đến Veḷukaṇḍakī nhưng chưa ăn sáng. Sau khi chị mời chúng Tỷ-kheo dùng xong, hãy tuyên bố chính ta đã cúng dường.”

Thưa Tôn giả, mong rằng mọi công đức của buổi cúng dường này sẽ đem lại an lạc cho Đại vương Vessavaṇa!

- Thật vi diệu thay, mẹ của Nanda! Thật hy hữu thay, mẹ của Nanda! Bà có thể nói chuyện, mặt tận mặt với một thiên tử có đại thần lực như vậy, có đại uy lực như vậy.

- Thưa Tôn giả, không phải chỉ có sự vi diệu như vậy, sự hy hữu như vậy đối với con. Con còn có một sự kiện vi diệu, hy hữu khác! Ở đây, thưa Tôn giả, Nanda, đứa con độc nhất của con, khả ái, khả ý, vì một lý do gì đó, bị các vua dùng sức mạnh bắt giữ và đoạn mạng sống. Thưa Tôn giả, trong khi đứa trẻ bị bắt giữ hay đang bị bắt giữ, khi bị trói hay đang bị trói, khi bị giết hay đang bị giết, con rõ biết tâm của con không có đổi khác.

- Thật vi diệu thay, mẹ của Nanda! Thật hy hữu thay, mẹ của Nanda! Bà đã có thể làm cho tâm khởi thanh tịnh như vậy.

- Thưa Tôn giả, không phải chỉ có sự vi diệu như vậy, sự hy hữu như vậy đối với con. Con còn có một sự kiện vi diệu, hy hữu khác! Ở đây, thưa Tôn giả, người chồng của con, khi mệnh chung sanh vào sanh loại dạ-xoa, và vị ấy hiện lên trước mặt con với một tự ngã như lúc trước. Nhưng thưa Tôn giả, con rõ biết không vì nhân duyên ấy, tâm của con có đổi khác.

- Thật vi diệu thay, mẹ của Nanda! Thật hy hữu thay, mẹ của Nanda! Bà đã có thể làm cho tâm khởi thanh tịnh như vậy.

- Thưa Tôn giả, không phải chỉ có sự vi diệu như vậy, sự hy hữu như vậy đối với con. Con còn có một sự kiện vi diệu, hy hữu khác. Thưa Tôn giả, khi còn là thiếu nữ, được đưa đến cho chồng con, con rõ biết con không có một tâm vi phạm (aticaritā) đối với chồng con, huống nữa là về thân!

- Thật vi diệu thay, mẹ của Nanda! Thật hy hữu thay, mẹ của Nanda! Bà đã có thể làm cho tâm khởi thanh tịnh như vậy.

- Thưa Tôn giả, không phải chỉ có sự vi diệu như vậy, sự hy hữu như vậy đối với con. Con còn có một sự kiện vi diệu, hy hữu khác. Thưa Tôn giả, khi con tự chấp nhận là một nữ cư sĩ, con rõ biết con chưa từng vi phạm một học pháp nào.

- Thật vi diệu thay, mẹ của Nanda! Thật hy hữu thay, mẹ của Nanda!

- Thưa Tôn giả, không phải chỉ có sự vi diệu như vậy, sự hy hữu như vậy đối với con. Con còn có một sự kiện vi diệu, hy hữu khác. Ở đây, thưa Tôn giả, nếu con muốn, con có thể ly dục, ly pháp bất thiện, chứng đạt và an trú Thiền thứ nhất, một trạng thái hỷ lạc do ly dục sanh, có tầm có tứ; làm cho tịnh chỉ tầm và tứ, con chứng đạt và an trú Thiền thứ hai, một trạng thái hỷ lạc do định sanh, không tầm không tứ, nội tĩnh nhất tâm; ly hỷ, con trú xả, chánh niệm tỉnh giác, thân cảm sự lạc thọ mà các bậc Thánh gọi là xả niệm lạc trú, con chứng đạt và an trú Thiền thứ ba; đoạn lạc và đoạn khổ, chấm dứt các hỷ ưu đã cảm thọ trước, con chứng đạt và an trú Thiền thứ tư, không khổ không lạc, xả niệm thanh tịnh.

- Thật vi diệu thay, mẹ của Nanda! Thật hy hữu thay, mẹ của Nanda!

- Thưa Tôn giả, không phải chỉ có sự vi diệu như vậy, sự hy hữu như vậy đối với con. Con còn có một sự kiện vi diệu, hy hữu khác. Năm hạ phần kiết sử được Thế Tôn thuyết giảng, con thấy rõ không còn pháp nào ở nơi con chưa được đoạn tận.

- Thật vi diệu thay, mẹ của Nanda! Thật hy hữu thay, mẹ của Nanda!

Rồi Tôn giả Sāriputta, sau khi với một pháp thoại nói lên cho nữ cư sĩ, mẹ của Nanda, khích lệ, làm cho phấn khởi, làm cho hoan hỷ, từ chỗ ngồi đứng dậy rồi ra đi.

Tham khảo:

⁸⁶ Phía Nam thành Vương Xá.

⁸⁷ AA. I. 446 cho rằng nữ cư sĩ Veḷukaṇḍakī, mẹ của Nanda còn được gọi là Uttarā Nandamātā , vị được ca ngợi là Tu thiền đệ nhất về phía nữ cư sĩ. Xem A. I. 27.

⁸⁸ Pārāyana. Xem Sn. 190.

⁸⁹ Vessavaṇa. Một trong Tứ Thiên Vương. Còn có một tên khác là Kuvera. Xem DB. III. 193.