Phật giáo nguyên thủy/Kinh tạng Pali/Kinh Tăng Chi Bộ/Chương VI Sáu Pháp (Chakkanipāta)/Năm mươi kinh thứ nhất/V. Phẩm Dhammika (Dhammikavagga)

I. KINH CON VOI (Nāgasutta)⁵² (A. III. 344) 

     43. Một thời, Thế Tôn trú ở Sāvatthi, tại Jetavana, khu vườn ông Anāthapiṇḍika. Rồi Thế Tôn vào buổi sáng, đắp y, cầm y bát, đi vào Sāvatthi để khất thực. Sau khi đi khất thực ở Sāvatthi, ăn xong, trên con đường trở về, Ngài gọi Tôn giả Ānanda: 

    – Này Ānanda, chúng ta hãy đi đến Đông Viên, giảng đường của mẹ Migāra để nghỉ trưa.

    – Thưa vâng, bạch Thế Tôn. 

    Tôn giả Ānanda vâng đáp Thế Tôn. Rồi Thế Tôn cùng với Tôn giả Ānanda đi đến Đông Viên, giảng đường của mẹ Migāra. Rồi Thế Tôn, vào buổi chiều, từ thiền tịnh đứng dậy, gọi Tôn giả Ānanda: 

   – Này Ānanda, chúng ta hãy đi đến Pubbakoṭṭhakā để rửa tay, rửa chân.

   – Thưa vâng, bạch Thế Tôn. 

   Tôn giả Ānanda vâng đáp Thế Tôn. Rồi Thế Tôn cùng với Tôn giả Ānanda đi đến Pubbakoṭṭhakā để rửa tay, rửa chân. Sau khi rửa tay, rửa chân ở Pubbakoṭṭhakā xong, Thế Tôn lên đứng trên bờ, đắp một tấm y, phơi tay chân cho khô. 

    Lúc bấy giờ, Seta, con voi của Vua Pasenadi nước Kosala, từ Pubbakoṭṭhakā đi ra, với nhiều tiếng các loại trống và nhạc lớn tiếng, dân chúng thấy vậy liền nói: “Ôi đẹp đẽ thay, thưa các ngài, là con voi của vua! Đáng nhìn thay, thưa các ngài, là con voi của vua! Thoải mái thay, thưa các ngài, là con voi của vua! Thân thể đầy đủ thay, thưa các ngài, là con voi của vua! Con voi, thưa các ngài, thật xứng đáng là con voi!” 

    Khi được nghe nói vậy, Tôn giả Udāyī bạch Thế Tôn: 

   – Bạch Thế Tôn, quần chúng do thấy con voi to lớn, đồ sộ, thân thể đẫy đà nên nói như sau: “Con voi, thưa các ngài, thật xứng đáng là con voi!” Hay là thấy một cái gì khác to lớn, đồ sộ, thân thể đẫy đà nên họ nói như vậy: “Con voi, thưa các ngài, thật xứng đáng là con voi!” 

   – Này Udāyī, quần chúng do thấy con voi to lớn, đồ sộ, thân thể đẫy đà nên nói như sau: “Con voi, thưa các ngài, thật xứng đáng là con voi!” 

   Này Udāyī, quần chúng do thấy con ngựa... Này Udāyī, quần chúng do thấy con bò... Này Udāyī, quần chúng do thấy con rắn... Này Udāyī, quần chúng do thấy cây... Này Udāyī, quần chúng do thấy con voi to lớn, đồ sộ, với thân thể đẫy đà nên nói như sau: “Con voi, thưa các ngài, thật xứng đáng là con voi!” Nhưng Ta tuyên bố rằng, này Udāyī, trong thế giới chư Thiên với Ma giới, Phạm thiên giới, và thế giới này với các Sa-môn, Bà-la-môn, chư thiên và loài người, ai không phạm một tội về thân, về lời, về ý nghĩ, người ấy, Ta nói rằng: “Người ấy là con voi.”

     – Thật vi diệu thay, bạch Thế Tôn! Thật hy hữu thay, bạch Thế Tôn! Thế Tôn đã khéo nói như sau: “Này Udāyī, trong thế giới chư Thiên với Ma giới, Phạm thiên giới, và thế giới này với các Sa-môn, Bà-la-môn, chư thiên và loài người, ai không phạm một tội về thân, về lời, về ý, người ấy, Thế Tôn nói rằng: ‘Người ấy là con voi.’” 

     Bạch Thế Tôn, lời nói tốt đẹp này của Thế Tôn, con xin tùy hỷ với những câu kệ như sau: 

Là con người tự giác, 

Tự nhiếp phục, được định, 

Đang đi đường Phạm thiên, 

Tâm tịnh tín, hoan hỷ, 

Cùng tận tất cả pháp. 

Vị ấy, loài người kính, 

Vị ấy, chư thiên trọng, 

Vị ấy, con được nghe, 

Là bậc A-la-hán. 

Mọi kiết sử vượt qua, 

Thoát rừng, đến Niết-bàn, 

Hoan hỷ sống an ổn, 

Rời khỏi các dục vọng, 

Như vàng thoát đá sỏi. 

Voi ấy rực chói sáng, 

Chiếu sáng khắp tất cả, 

Như ngọn núi Tuyết sơn, 

Cao hơn mọi núi đá, 

Vị đạt chân, vô thượng, 

Vượt tất cả loài voi. 

Ta sẽ khen vị voi, 

Không làm các tội phạm. 

Nhu hòa và bất hại, 

Là hai bàn chân trước. 

Khổ hạnh và Phạm hạnh, 

Là hai bàn chân sau.

Lòng tin là vòi voi, 

Trú xả đôi ngà trắng, 

Niệm là cổ của voi. 

Nếu có suy tư gì, 

Là suy tư Chánh pháp. 

Bụng là chỗ chứa pháp,⁵³ 

Đuôi là sống viễn ly. 

Vị ấy tu thiền định, 

Hoan hỷ trong hơi thở, 

Với nội tâm định tĩnh, 

Khéo định tâm thiền định. 

Voi đi là hành thiền, 

Voi đứng là hành thiền, 

Voi nằm là hành thiền, 

Voi ngồi là hành thiền. 

Voi hộ trì tất cả, 

Đây viên mãn của voi. 

Voi ăn, không phạm lỗi, 

Có phạm lỗi không ăn, 

Nhận được cơm và áo, 

Quyết từ bỏ chất chứa, 

Các kiết sử lớn nhỏ, 

Cắt đứt mọi trói buộc. 

Chỗ nào vị ấy đi, 

Vị ấy đi không cầu, 

Giống như bông hoa sen, 

Sanh và lớn trong nước, 

Không bị nước uế nhiễm, 

Hương thơm đẹp ý người.⁵⁴ 

Cũng vậy là đức Phật, 

Khéo sanh, vượt khỏi đời, 

Không bị đời uế nhiễm, 

Như sen không dính nước, 

Như lửa lớn cháy đỏ, 

Không nhiên liệu, tự tắt. 

Ai lắng dịu các hành, 

Được gọi bậc Tịch tịnh, 

Ví dụ này nhiều nghĩa,⁵⁵

Do bậc Trí thuyết giảng, 

Bậc voi lớn được biết, 

Lấy voi dạy cho voi. 

Bậc ly tham, ly sân, 

Ly si, không lậu hoặc, 

Voi này từ bỏ thân, 

Nhập diệt, không lậu hoặc.

Tham khảo

⁵² Tham chiếu: Long tượng kinh 龍象經 (T.02. 0026.118. 0608b02).

⁵³ Samātapo. Chú giải viết samāvāpo. M. I. 451 viết samāvātapako, có nghĩa phòng chứa đựng. Thag. viết samāsavo. 

⁵⁴ Xem A. II. 39; Sn. 101. Tham chiếu: Tạp. 雜 (T.02. 0099.990-991. 0257b26-0258a27). 

⁵⁵ Xem D. I. 114; M. II. 260.