Phật giáo nguyên thủy/ Kinh tạng Pali/ Kinh Tăng Chi Bộ/ CHƯƠNG V NĂM PHÁP (PAÑCAKANIPĀTA)/V. PHẨM VUA MUṆḌA (MUṆḌARĀJAVAGGA)

X. KINH TÔN GIẢ NĀRADA (Nāradasutta)⁶⁶  (A. III. 57)

50. Một thời, Tôn giả Nārada trú ở Pāṭaliputta, tại khu vườn Kukkuṭa (KêViên). Lúc bấy giờ, Hoàng hậu Bhaddā được ái luyến thương yêu của Vua Muṇḍa mệnh chung. Vì quá thương yêu Hoàng hậu Bhaddā, vua không tắm rửa, không thoa dầu, không ăn uống, không lo các công việc, ngày đêm sầu muộn, ôm ấp⁶⁷ thân của Hoàng hậu Bhaddā. Rồi Vua Muṇḍa bảo Piyaka, người giữ kho bạc:

– Này Piyaka, hãy đặt thân Hoàng hậu Bhaddā vào trong một hòm sắt đựng đầy dầu và đậy lại với một hòm bằng sắt khác; nhờ vậy, chúng ta có thể thấy thân Hoàng hậu Bhaddā lâu hơn.

– Thưa vâng, tâu Đại vương.

Piyaka, người giữ kho bạc, vâng đáp Vua Muṇḍa, đặt thân Hoàng hậu Bhaddā vào trong một hòm sắt đựng đầy dầu và đậy lại với một hòm bằng sắt khác. Rồi Piyaka, vị giữ kho bạc cho vua, nghĩ như sau: “Hoàng hậu Bhaddā được ái luyến thương yêu của Vua Muṇḍa này đã mệnh chung. Vì quá thương yêu Hoàng hậu Bhaddā, vua không tắm rửa, không thoa dầu, không ăn uống,không lo các công việc, ngày đêm sầu muộn, ôm ấp thân của Hoàng hậu Bhaddā.Hãy để Vua Muṇḍa đến yết kiến một vị Sa-môn hay Bà-la-môn, sau khi nghe pháp từ vị ấy, có thể bỏ được mũi tên sầu muộn.” Rồi Piyaka, người giữ kho bạc nghĩ như sau: “Có Tôn giả Nārada nay đang trú ở Pāṭaliputta, tại khu vườn Kukkuṭa. Tiếng đồn tốt đẹp sau đây được truyền đi về Tôn giả Nārada: ‘Bậc Hiền trí thông minh, bậc Trí giả, được nghe nhiều, khéo nói, thiện biện tài, bậc Trưởng lão, bậc A-la-hán.'⁶⁸ Hãy để Vua Muṇḍa đến yết kiến Tôn giả Nārada.Sau khi nghe pháp từ vị ấy, vua có thể gạt bỏ mũi tên sầu muộn.” Rồi Piyaka,người giữ kho bạc, đi đến Vua Muṇḍa; sau khi đến, nói với Vua Muṇḍa:

– Tâu Đại vương, có Tôn giả Nārada nay đang trú ở Pāṭaliputta, tại khu vườn Kukkuṭa. Tiếng đồn tốt đẹp sau đây được truyền đi về Tôn giả Nārada:“Bậc Hiền trí thông minh; bậc Trí giả, được nghe nhiều, khéo nói, thiện biện tài; bậc Trưởng lão, bậc A-la-hán.” Nếu Đại vương yết kiến Tôn giả Nārada, rất có thể sau khi nghe pháp từ Tôn giả Nārada, Đại vương có thể gạt bỏ mũi tên sầu muộn.

– Vậy này Piyaka, hãy tin cho Tôn giả Nārada được biết.

Rồi vua nghĩ: “Làm sao ta tự nghĩ, một người như ta phải đến thăm như thế nào một Sa-môn hay Bà-la-môn sống ở trong quốc độ, từ trước chưa được ai biết?”

– Thưa vâng, tâu Đại vương.

Piyaka, người giữ kho bạc, vâng đáp Vua Muṇḍa, đi đến Tôn giả Nārada;sau khi đến, đảnh lễ Tôn giả Nārada rồi ngồi xuống một bên. Ngồi xuống một bên, Piyaka, vị giữ kho bạc, bạch Tôn giả Nārada:

– Thưa Tôn giả, Hoàng hậu Bhaddā được ái luyến thương yêu của Vua Muṇḍa đã mệnh chung. Vì quá thương yêu Hoàng hậu Bhaddā nên vua không tắm, không thoa dầu, không ăn uống, không lo các công việc, ngày đêm sầu muộn, ôm ấp thân Hoàng hậu Bhaddā. Lành thay, nếu Tôn giả Nārada thuyết pháp cho Vua Muṇḍa như thế nào để Vua Muṇḍa sau khi nghe pháp từ Tôn giả Nārada, có thể gạt bỏ mũi tên sầu muộn!

– Này Piyaka, nay là thời để Vua Muṇḍa làm những gì vua nghĩ là phải thời.Rồi Piyaka, người giữ kho bạc, từ chỗ ngồi đứng dậy, đảnh lễ Tôn giả Nārada, thân bên hữu hướng về ngài rồi ra đi, và đi đến Vua Muṇḍa; sau khi đến, thưa với Vua Muṇḍa:

– Tâu Đại vương, cơ hội đã được sắp đặt với Tôn giả Nārada. Nay Đại vương hãy làm những gì Đại vương nghĩ là phải thời.

– Vậy này Piyaka, hãy cho thắng các cỗ xe tốt đẹp.

– Thưa vâng, tâu Đại vương.

Piyaka, người giữ kho bạc, vâng đáp Vua Muṇḍa, cho thắng các cỗ xe tốt đẹp, rồi thưa với Vua Muṇḍa:

– Tâu Đại vương, các cỗ xe tốt đẹp đã thắng xong. Nay Đại vương hãy làm những gì Đại vương nghĩ là phải thời.

Rồi Vua Muṇḍa leo lên cỗ xe tốt đẹp, cùng với các cỗ xe tốt đẹp khác đi đến khu vườn Kukkuṭa với uy nghi, oai lực của nhà vua để yết kiến Tôn giả Nārada. Vua đi xe xa cho đến đường đất mà xe có thể đi được, rồi xuống xe, đi bộ vào khu vườn. Rồi Vua Muṇḍa đi đến Tôn giả Nārada; sau khi đến, đảnh lễ Tôn giả Nārada rồi ngồi xuống một bên. Rồi Tôn giả Nārada nói với vua đang ngồi một bên:

– Thưa Đại vương, có năm sự kiện này không thể có được bởi Sa-môn hay Bà-la-môn, bởi Ma hay Phạm thiên, hay bởi một ai ở đời. Thế nào là năm?

Bị già và muốn không già, là một sự kiện không thể có được bởi Sa-môn hay Bà-la-môn, bởi Ma hay Phạm thiên, hay bởi một ai ở đời. Bị bệnh và muốn không bệnh... bị chết và muốn không chết... bị hoại diệt và muốn không hoại diệt... bị tiêu diệt và muốn không tiêu diệt, là một sự kiện không thể có được bởi Sa-môn hay Bà-la-môn, bởi Ma hay Phạm thiên, hay bởi một ai ở đời.

Với kẻ phàm phu không học, thưa Đại vương, phải bị già và già đến. Khi già đến, kẻ ấy không suy tư: “Không phải chỉ một mình ta phải bị già và già đến, mà đối với loài hữu tình có đến, có đi, có diệt, có sanh, tất cả loài hữu tình đều phải bị già và già đến. Và nếu phải bị già và khi già đến, ta lại sầu, bi, than khóc, đập ngực, đi đến bất tỉnh; thời ăn uống không làm ta ưa thích, thân ta trở thành xấu xí, các công việc không có xúc tiến, kẻ thù sẽ hoan hỷ, bạn bè sẽ lo buồn.” Kẻ ấy phải bị già, khi già đến, sầu, bi, than khóc, đập ngực, đi đến bất tỉnh.

Thưa Đại vương, đây gọi là kẻ phàm phu không học bị mũi tên sầu muộn tẩm thuốc độc bắn trúng, kẻ ấy tự làm mình ưu não.

Lại nữa, thưa Đại vương, với kẻ phàm phu không học phải bị bệnh và bệnh đến... phải bị chết và chết đến... phải bị hoại diệt và hoại diệt đến... phải bị tiêu diệt và tiêu diệt đến. Khi tiêu diệt đến, kẻ ấy không suy tư: “Không phải chỉ một mình ta phải bị tiêu diệt và tiêu diệt đến, mà đối với các loài hữu tình có đến, có đi, có diệt, có sanh, tất cả loài hữu tình đều phải bị tiêu diệt và tiêu diệt đến. Và nếu phải bị tiêu diệt, khi tiêu diệt đến, ta lại sầu, bi, than khóc, đập ngực, đi đến bất tỉnh; thời ăn uống không làm ta ưa thích, thân ta trở thành xấu xí, các công việc không có xúc tiến, kẻ thù sẽ hoan hỷ, bạn bè sẽ lo buồn.” Kẻ ấy phải bị tiêu diệt, khi tiêu diệt đến, sầu, bi, than khóc, đập ngực, đi đến bất tỉnh.

Thưa Đại vương, đây gọi là kẻ phàm phu không học bị mũi tên sầu muộn tẩm thuốc độc bắn trúng, kẻ ấy tự làm mình ưu não.

Với vị Thánh đệ tử có học, thưa Đại vương, bị già và già đến. Khi già đến,vị ấy có suy tư: “Không phải chỉ một mình ta phải bị già và già đến, mà đối với các loài hữu tình có đến, có đi, có diệt, có sanh, tất cả các loài hữu tình đều phải bị già và già đến. Và nếu phải bị già và khi già đến, ta lại sầu, bi, than khóc, đập ngực, đi đến bất tỉnh; thời ăn uống không làm ta ưa thích, thân ta trở thành xấu xí, các công việc không có xúc tiến, kẻ thù sẽ hoan hỷ, bạn bè sẽ lo buồn.” Vị ấy phải bị già, khi già đến, không sầu, không bi, không than khóc, không đập ngực, không đi đến bất tỉnh.

Thưa Đại vương, đây gọi là vị Thánh đệ tử có học được nhổ lên mũi tên sầu muộn có tẩm thuốc độc, mà kẻ phàm phu không học bị bắn trúng, tự làm mình ưu não. Không sầu muộn, không bị tên bắn trúng, vị Thánh đệ tử tự làm mình được hoàn toàn tịch tịnh.

Lại nữa, thưa Đại vương, với vị Thánh đệ tử có học phải bị bệnh và bệnh đến... phải bị chết và chết đến... phải bị hoại diệt và hoại diệt đến... phải bị tiêu diệt và tiêu diệt đến. Khi tiêu diệt đến, vị ấy có suy tư: “Không phải chỉ một mình ta phải bị tiêu diệt và tiêu diệt đến, mà đối với các loài hữu tình có đến, có đi, có diệt, có sanh, tất cả các loài hữu tình đều phải bị tiêu diệt và tiêu diệt đến.Và nếu phải bị tiêu diệt và khi tiêu diệt đến, ta lại sầu, bi, than khóc, đập ngực,đi đến bất tỉnh; thời ăn uống không làm ta ưa thích, thân ta trở thành xấu xí, các công việc không có xúc tiến, kẻ thù sẽ hoan hỷ, bạn bè sẽ lo buồn.” Vị ấy phải bị tiêu diệt, khi tiêu diệt đến, không sầu, không bi, không than khóc, không đập ngực, không đi đến bất tỉnh.

Thưa Đại vương, đây gọi là vị Thánh đệ tử có học được nhổ lên mũi tên sầu muộn có tẩm thuốc độc mà kẻ phàm phu không học bị bắn trúng, tự làm mình ưu não. Không sầu muộn, không bị tên bắn, vị Thánh đệ tử tự làm mình được hoàn toàn tịch tịnh.

Các pháp này, thưa Đại vương, là năm sự kiện không thể có được bởi Sa-môn hay Bà-la-môn, bởi Ma hay Phạm thiên, hay bởi một ai ở đời.

Không sầu, không than khóc,

Lợi ích được thật ít,
Biết nó sầu, nó khổ,
Kẻ địch tự vui sướng.
Do vậy, bậc hiền trí,
Giữa các sự bất hạnh,
Không hoảng hốt run sợ,
Biết phân tích lợi ích.
Kẻ địch bị khổ não,
Thấy sắc diện không đổi,
Với tụng niệm văn chú,
Với lời thật khéo nói,
Với bố thí chơn chánh,
Với truyền thống khéo giữ,
Chỗ nào được lợi ích,
Chỗ ấy gắng tinh cần.
Nếu biết lợi không được,
Cả ta và người khác,
Không sầu, biết chịu đựng,
Mong vị ấy nghĩ rằng:
Nay ta phải làm gì?
Phải kiên trì thế nào?

Sau khi được nghe như vậy,Vua Muṇḍa thưa với Tôn giả Nārada:

– Thưa Tôn giả, pháp thoại này tên gì?– Thưa Đại vương, pháp thoại này tên là: “Nhổ lên mũi tên sầu muộn.”

– Thật vậy, thưa Tôn giả, được nhổ lên là mũi tên sầu muộn! Được nhổ lên là mũi tên sầu muộn! Khi con nghe pháp thoại này, mũi tên sầu muộn đã được đoạn tận.

Rồi Vua Muṇḍa bảo Piyaka, vị gìn giữ kho bạc:

– Này Piyaka, hãy cho thiêu đốt thân của Hoàng hậu Bhaddā, rồi xây tháp cho hoàng hậu. Bắt đầu từ hôm sau, ta sẽ tắm rửa, sẽ thoa dầu, sẽ ăn cơm, sẽ lo làm các công việc.