Phật giáo nguyên thủy/ Kinh tạng Pali/ Kinh Tăng Chi Bộ/ CHƯƠNG IV BỐN PHÁP (CATUKKANIPĀTA)/ XX. PHẨM LỚN (MAHĀVAGGA) 

X. KINH LUYẾN ÁI (Pemasutta)²⁷⁰ (A. II. 213)

200. Này các Tỷ-kheo, có bốn sự được sanh khởi này. Thế nào là bốn? Luyến ái sanh từ luyến ái, sân sanh từ luyến ái, luyến ái sanh từ sân, sân sanh từ sân.

Và này các Tỷ-kheo, thế nào là luyến ái sanh từ luyến ái?

Ở đây, này các Tỷ-kheo, có một người là khả lạc, khả hỷ, khả ý đối với một người. Rồi các người khác đối xử với người ấy khả lạc, khả hỷ, khả ý. Rồi người kia suy nghĩ như sau: “Người này là khả lạc, khả hỷ, khả ý đối với ta; lại được các người khác đối xử khả lạc, khả hỷ, khả ý.” Do đó, người ấy khởi lên luyến ái đối với những người ấy. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là luyến ái sanh khởi từ luyến ái.

Và này các Tỷ-kheo, thế nào là sân được sanh khởi từ luyến ái?

Ở đây, này các Tỷ-kheo, có người là khả lạc, khả hỷ, khả ý đối với một người. Rồi các người khác đối xử với người ấy không khả lạc, không khả hỷ, không khả ý. Người ấy suy nghĩ như sau: “Người này là khả lạc, khả hỷ, khả ý đối với ta; nhưng không được các người khác đối xử khả lạc, khả hỷ, khả ý.” Do đó, người ấy khởi lên lòng sân đối với những người ấy. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là sân được sanh khởi từ luyến ái.

Và này các Tỷ-kheo, thế nào là luyến ái được sanh khởi từ sân?

Ở đây, này các Tỷ-kheo, có người không khả lạc, không khả hỷ, không khả ý đối với một người. Rồi các người khác đối xử với người ấy không khả lạc, không khả hỷ, không khả ý. Người kia suy nghĩ như sau: “Người này không khả lạc, không khả hỷ, không khả ý đối với ta; và các người khác đối xử với người ấy không khả lạc, không khả hỷ, không khả ý.” Do đó, người ấy khởi lên luyến ái đối với các người ấy. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là luyến ái được sanh khởi từ sân.

Và này các Tỷ-kheo, như thế nào là lòng sân được sanh khởi từ lòng sân?

Ở đây, này các Tỷ-kheo, có người không khả lạc, không khả hỷ, không khả ý đối với một người. Rồi các người khác đối xử với người ấy khả lạc, khả hỷ, khả ý. Người kia suy nghĩ như sau: “Người này không khả lạc, không khả hỷ, không khả ý đối với ta; và các người khác đối xử với người này khả lạc, khả hỷ, khả ý.” Do đó, người ấy khởi lên lòng sân đối với những người ấy. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là sân được sanh khởi từ lòng sân.

Này các Tỷ-kheo, có bốn luyến ái này sanh ra.

Này các Tỷ-kheo, trong khi Tỷ-kheo ly dục, ly các pháp bất thiện, chứng đạt và an trú Thiền thứ nhất, một trạng thái hỷ lạc do ly dục sanh, có tầm có tứ. Luyến ái sanh ra từ luyến ái, luyến ái ấy trong thời gian ấy không có mặt. Sân sanh ra từ luyến ái, sân ấy trong thời gian ấy không có mặt. Luyến ái sanh ra từ sân, luyến ái ấy trong thời gian ấy không có mặt. Sân sanh ra từ sân, sân ấy trong thời gian ấy không có mặt.

Này các Tỷ-kheo, trong khi Tỷ-kheo làm cho tịnh chỉ các tầm và tứ, chứng đạt và an trú Thiền thứ hai... Thiền thứ ba... Thiền thứ tư. Luyến ái sanh ra từ luyến ái, luyến ái ấy trong thời gian ấy không có mặt. Sân sanh ra từ luyến ái, sân ấy trong thời gian ấy không có mặt. Luyến ái sanh ra từ sân, luyến ái ấy trong thời gian ấy không có mặt. Sân sanh ra từ sân, sân ấy trong thời gian ấy không có mặt.

Này các Tỷ-kheo, trong thời gian Tỷ-kheo do đoạn diệt các lậu hoặc, ngay trong hiện tại tự mình với thắng trí chứng ngộ, chứng đạt và an trú Tâm giải thoát, Tuệ giải thoát. Luyến ái sanh ra từ luyến ái, luyến ái ấy đã được đoạn tận, đã được cắt đứt từ gốc rễ, đã được làm như thân cây Sāla, đã được làm cho không thể tái sanh, không thể sanh khởi trong tương lai. Sân sanh ra từ luyến ái, sân ấy đã được đoạn tận, đã được cắt đứt từ gốc rễ, đã được làm như thân cây Sāla, đã được làm cho không thể tái sanh, không thể sanh khởi trong tương lai. Luyến ái sanh ra từ sân, luyến ái ấy đã được đoạn tận, đã được cắt đứt từ gốc rễ, đã được làm như thân cây Sāla, đã được làm cho không thể tái sanh, không thể sanh khởi trong tương lai. Sân sanh ra từ sân, sân ấy đã được đoạn tận, đã được cắt đứt từ gốc rễ, đã được làm như thân cây Sāla, đã được làm cho không thể tái sanh, không thể sanh khởi trong tương lai.

Này các Tỷ-kheo, đây gọi là Tỷ-kheo không lôi cuốn, không phản ứng, không un khói, không bốc cháy, không sững sờ.

Và này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo lôi cuốn?

Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo quán sắc từ tự ngã, hay quán tự ngã có sắc, hay quán sắc trong tự ngã, hay quán tự ngã trong sắc; quán thọ từ tự ngã, hay quán tự ngã có thọ, hay quán thọ trong tự ngã, hay quán tự ngã trong thọ; quán tưởng từ tự ngã, hay quán tự ngã có tưởng, hay quán tưởng trong tự ngã, hay quán tự ngã trong tưởng; quán các hành từ tự ngã, hay quán tự ngã có các hành, hay quán các hành trong tự ngã, hay quán tự ngã trong các hành; quán thức từ tự ngã, hay quán tự ngã có thức, hay quán thức trong tự ngã, hay quán tự ngã trong thức. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo lôi cuốn.

Và này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo không lôi cuốn?

Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo không quán sắc từ tự ngã, hay không quán tự ngã có sắc, hay không quán sắc trong tự ngã, hay không quán tự ngã trong sắc; không quán thọ... không quán tưởng... không quán các hành... không quán thức từ tự ngã, hay không quán tự ngã có thức, hay không quán thức trong tự ngã, hay không quán tự ngã trong thức. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo không lôi cuốn.

Và này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo phản ứng?

Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo mắng chửi lại những ai mắng chửi, nổi sân lại những ai nổi sân, gây hấn lại những ai gây hấn. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo phản ứng.

Và này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo không phản ứng?

Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo không mắng chửi lại những ai mắng chửi, không nổi sân lại những ai nổi sân, không gây hấn lại những ai gây hấn. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo không phản ứng.

Và này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo un khói?

Ở đây, này các Tỷ-kheo, khi nào có ý nghĩ: “Ta có mặt”, thời có những ý nghĩ: “Ta có mặt trong đời này”, “ta có mặt như vậy”, “ta có mặt khác như vậy”, “ta không phải thường hằng”, “ta là thường hằng”, “ta phải có mặt hay không”, “ta phải có mặt trong đời này”, “ta phải có mặt như vậy”, “ta phải có mặt khác như vậy”, “mong rằng ta có mặt”, “mong rằng ta có mặt trong đời này”, “mong rằng ta có mặt như vậy”, “mong rằng ta có mặt khác như vậy”, “ta sẽ có mặt”, “ta sẽ có mặt trong đời này”, “ta sẽ có mặt như vậy”, “ta sẽ có mặt khác như vậy.” Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo un khói.

Và này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo không un khói?

Ở đây, này các Tỷ-kheo, khi nào không có ý nghĩ: “Ta có mặt”, thời cũng không có những ý nghĩ: “Ta có mặt trong đời này”, “ta có mặt như vậy”, “ta có mặt khác như vậy”, “ta không phải thường hằng”, “ta là thường hằng”, “ta phải có mặt hay không”, “ta phải có mặt trong đời này”, “ta phải có mặt như vậy”, “ta phải có mặt khác như vậy”, “mong rằng ta có mặt”, “mong rằng ta có mặt trong đời này”, “mong rằng ta có mặt như vậy”, “mong rằng ta có mặt khác như vậy”, “ta sẽ có mặt”, “ta sẽ có mặt trong đời này”, “ta sẽ có mặt như vậy”, “ta sẽ có mặt khác như vậy.” Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo không un khói.

Và này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo bốc cháy?

Khi nào có ý nghĩ: “Với cái này, ta có mặt”, thời có những ý nghĩ như sau: “Với cái này, ta có mặt trong đời này”, “với cái này, ta có mặt như vậy”, “với cái này, ta có mặt khác như vậy”, “với cái này, ta không phải thường hằng”, “với cái này, ta là thường hằng”, “với cái này, ta phải có mặt hay không”, “với cái này, ta phải có mặt trong đời này”, “với cái này, ta phải có mặt như vậy”, “với cái này, ta có mặt khác như vậy”, “với cái này, mong rằng ta có mặt”, “với cái này, mong rằng ta có mặt trong đời này”, “với cái này, mong rằng ta có mặt như vậy”, “với cái này, mong rằng ta có mặt khác như vậy”, “với cái này, ta sẽ có mặt”, “với cái này, ta sẽ có mặt trong đời này”, “với cái này, ta sẽ có mặt như vậy”, “với cái này, ta sẽ có mặt khác như vậy.” Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo bốc cháy.

Và này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo không bốc cháy?

Khi nào không có ý nghĩ: “Với cái này, ta có mặt”, thời có những tư tưởng như sau: “Với cái này, ta không có mặt trong đời này”, “với cái này, ta không có mặt như vậy”, “với cái này, ta không có mặt khác như vậy”, “với cái này, ta không phải không thường hằng”, “với cái này, ta không phải thường hằng”, “với cái này, ta không phải có mặt”, “với cái này, ta không phải có mặt trong đời này”, “với cái này, ta không phải có mặt như vậy”, “với cái này, ta không phải có mặt khác đi”, “với cái này, mong rằng ta không có mặt”, “với cái này, mong rằng ta không có mặt trong đời này”, “với cái này, mong rằng ta không có mặt như vậy”, “với cái này, ta sẽ không có mặt khác đi”, “với cái này, ta sẽ không có mặt”, “với cái này ta sẽ không có mặt trong đời này”, “với cái này, ta sẽ không có mặt như vậy”, “với cái này, ta sẽ không có mặt khác như vậy.” Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo không bốc cháy.

Và này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo không sững sờ?

Ở đây, sự kiêu mạn “tôi là” của vị Tỷ-kheo được đoạn tận, cắt đứt từ gốc rễ, làm cho như thân cây Sāla, làm cho không thể tái sanh, làm cho không thể sanh khởi trong tương lai. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo không sững sờ.

Tham khảo

²⁷⁰ Tham chiếu: Tạp. 雜 (T.02. 0099.985.16. 0256b08).