Phật giáo nguyên thủy/ Kinh tạng Pali/ Kinh Tăng Chi Bộ/ CHƯƠNG IV BỐN PHÁP (CATUKKANIPĀTA)/ XIX. PHẨM BÀ-LA-MÔN (BRĀHMAṆAVAGGA)

VII. KINH VASSAKĀRA (Vassakārasutta) (A. II. 179)

187. Một thời, Thế Tôn trú ở Rājagaha (Vương Xá), tại Trúc Lâm, chỗ nuôi dưỡng các con sóc. Rồi Bà-la-môn Vassakāra, một đại thần nước Magadha, đi đến Thế Tôn; sau khi đến, nói lên với Thế Tôn những lời chào đón hỏi thăm... Ngồi xuống một bên, Bà-la-môn Vassakāra, bậc đại thần nước Magadha, bạch Thế Tôn:

- Thưa Tôn giả Gotama, người không phải chân nhân có thể biết một người không phải chân nhân: “Vị này không phải là bậc chân nhân” không?

- Không có trường hợp này, này Bà-la-môn, không có cơ hội để một người không phải chân nhân có thể biết một người không phải chân nhân: “Vị này không phải là bậc chân nhân.”

- Thưa Tôn giả Gotama, người không phải chân nhân có thể biết bậc chân nhân: “Vị này là bậc chân nhân” không?

- Không có trường hợp này, này Bà-la-môn, không có cơ hội để một người không phải chân nhân có thể biết một bậc chân nhân: “Vị này là bậc chân nhân.”

- Thưa Tôn giả Gotama, bậc chân nhân có thể biết một bậc chân nhân: “Vị này là bậc chân nhân” không?

- Có trường hợp, này Bà-la-môn, có cơ hội để một bậc chân nhân có thể biết một bậc chân nhân: “Vị này là bậc chân nhân.”

- Nhưng thưa Tôn giả Gotama, có trường hợp một bậc chân nhân biết một người không phải là chân nhân: “Vị này không phải là bậc chân nhân” không?

- Có trường hợp, này Bà-la-môn, một bậc chân nhân có thể biết một người không phải là chân nhân: “Vị này không phải là bậc chân nhân.”

- Thật vi diệu thay, thưa Tôn giả Gotama! Thật hy hữu thay, thưa Tôn giả Gotama! Thật là khéo nói, là lời nói này của Tôn giả Gotama: “Không có trường hợp này, này Bà-la-môn, không có cơ hội để một người không phải chân nhân có thể biết một người không phải chân nhân: ‘Vị này không phải là bậc chân nhân.’ Không có trường hợp này, này Bà-la-môn, không có cơ hội để một người không phải chân nhân có thể biết một bậc chân nhân: ‘Vị này là bậc chân nhân.’ Có trường hợp này, này Bà-la-môn, một bậc chân nhân có thể biết một bậc chân nhân: ‘Vị này là bậc chân nhân.’ Có trường hợp này, này Bà-la-môn, một bậc chân nhân có thể biết một người không phải là chân nhân: ‘Vị này không phải là bậc chân nhân.’”

Một thời, thưa Tôn giả Gotama, hội chúng của Bà-la-môn Todeyya đang nói lên những lời nhiếc mắng người khác như sau: “Ngu si là Vua Eḷeyya, đã quá hoan hỷ với Sa-môn Rāmaputta, đã làm những cử chỉ hết sức hạ mình như sau đối với Sa-môn Rāmaputta, tức là đảnh lễ, từ chỗ ngồi đứng dậy, chắp tay, đối xử thân thiện. Lại nữa, những tập đoàn này của Vua Eḷeyya là ngu si, như Yamaka, Moggalla, Ugga, Nāvindakī, Gandhabba, Aggivessa. Những người này đã quá hoan hỷ với Sa-môn Rāmaputta, đã làm những cử chỉ hết sức hạ mình như sau đối với Sa-môn Rāmaputta, tức là đảnh lễ, từ chỗ ngồi đứng dậy, chắp tay, đối xử thân thiện.”

- Này Bà-la-môn, ông có thấy²³⁸ như thế nào Bà-la-môn Todeyya dẫn dắt chúng bằng cách dắt dẫn này: “Các vị nghĩ thế nào, hiền trí là Vua Eḷeyya? Giữa những người có minh kiến giải quyết những vấn đề tranh chấp, giữa những người có minh kiến giải quyết những vấn đề cần được giải thích, có phải Vua Eḷeyya được xem là vị có minh kiến thù thắng?”

- Thưa vâng, Tôn giả! Hiền trí là Vua Eḷeyya. Giữa những người có minh kiến giải quyết những vấn đề tranh chấp, giữa những người có minh kiến giải thích những vấn đề cần được giải thích, Vua Eḷeyya được xem là vị có minh kiến thù thắng. Vì rằng Sa-môn Rāmaputta còn hiền trí hơn sự hiền trí, còn có minh kiến thù thắng hơn sự minh kiến thù thắng của Vua Eḷeyya, giữa những người có minh kiến giải quyết những vấn đề tranh chấp, giữa những người có minh kiến giải thích những vấn đề cần được giải thích; do vậy, Vua Eḷeyya đã quá hoan hỷ với Sa-môn Rāmaputta, đã làm những cử chỉ hết sức hạ mình như sau đối với Sa-môn Rāmaputta, tức là đảnh lễ, từ chỗ ngồi đứng dậy, chắp tay, đối xử thân thiện.

- Các Tôn giả nghĩ thế nào? Có phải hiền trí là tập đoàn của Vua Eḷeyya, như Yamaka, Moggalla, Ugga, Nāvindakī, Gandhabba, Aggivessa không? Giữa những người có minh kiến giải quyết những vấn đề tranh chấp, giữa những người có minh kiến giải thích những vấn đề cần được giải thích, có phải tập đoàn của Vua Eḷeyya là những bậc có minh kiến thù thắng?

- Thưa vâng, Tôn giả! Hiền trí là tập đoàn của Vua Eḷeyya, như Yamaka, Moggalla, Ugga, Nāvindakī, Gandhabba, Aggivessa. Giữa những người có minh kiến giải quyết những vấn đề tranh chấp, giữa những người có minh kiến giải thích những vấn đề cần được giải thích, tập đoàn Vua Eḷeyya được xem là những bậc có minh kiến thù thắng. Vì rằng Sa-môn Rāmaputta được xem là còn hiền trí hơn, còn có minh kiến thù thắng hơn sự minh kiến thù thắng của tập đoàn Vua Eḷeyya, giữa những người có minh kiến giải quyết những vấn đề tranh chấp, giữa những người có minh kiến giải thích những vấn đề cần được giải thích; do vậy, tập đoàn của Vua Eḷeyya đã quá hoan hỷ với Sa- môn Rāmaputta, đã làm những cử chỉ hết sức hạ mình như sau đối với Sa-môn Rāmaputta, tức là đảnh lễ, từ chỗ ngồi đứng dậy, chắp tay, đối xử thân thiện.

Thật vi diệu thay, thưa Tôn giả Gotama! Thật hy hữu thay, thưa Tôn giả Gotama! Thật là khéo nói, lời nói này của Tôn giả Gotama: “Không có trường hợp này, này Bà-la-môn, không có cơ hội để một người không phải chân nhân có thể biết một người không phải chân nhân: ‘Vị này không phải là bậc chân nhân.’ Không có trường hợp này, này Bà-la-môn, không có cơ hội để một người không phải chân nhân có thể biết một bậc chân nhân: ‘Vị này là bậc chân nhân.’ Có trường hợp này, này Bà-la-môn, để một bậc chân nhân có thể biết một bậc chân nhân: ‘Vị này là bậc chân nhân.’ Có trường hợp này, này Bà-la-môn, để một bậc chân nhân có thể biết một người không phải là chân nhân: ‘Vị này không phải là bậc chân nhân.’”

Thưa Tôn giả Gotama, nay chúng tôi phải đi, chúng tôi có nhiều công việc, có nhiều phận sự phải làm.

- Này Bà-la-môn, ông hãy làm những gì mà ông nghĩ là hợp thời.

Rồi Bà-la-môn Vassakāra, bậc đại thần xứ Magadha, hoan hỷ với lời Thế Tôn dạy, tâm tư tùy hỷ, từ chỗ ngồi đứng dậy, rồi ra đi.

Tham khảo

²³⁸ AA. III. 165: Tyāssudanti ettha assudanti nipātamattaṃ (“Như vậy chúng”, assudaṃ chỉ là bất biến từ). Xem S. I. 195; SA. I. 285.