Phật giáo nguyên thủy/ Kinh tạng Pali/ Kinh Tăng Chi Bộ/CHƯƠNG III BA PHÁP (TIKANIPĀTA)/VI. PHẨM CÁC BÀ-LA-MÔN (BRĀHMAṆAVAGGA)

X. KINH SAṄGĀRAVA (Saṅgāravasutta)⁷⁸ (A. I. 168)

          61. Rồi có Bà-la-môn Saṅgārava đi đến Thế Tôn; sau khi đến, nói lên với Thế Tôn những lời chào đón hỏi thăm; sau khi nói lên những lời chào đón hỏi thăm thân hữu, liền ngồi xuống một bên. Ngồi xuống một bên, Bà-la-môn Saṅgārava bạch Thế Tôn:

          – Thưa Tôn giả Gotama, chúng tôi làm lễ tế đàn và khuyên các người khác làm lễ tế đàn. Ở đây, thưa Tôn giả Gotama, ai làm lễ tế đàn và ai khuyên các người khác làm lễ tế đàn, tất cả đều thực hành con đường đưa đến công đức cho nhiều người, tức là kết quả của tế đàn. Thưa Tôn giả Gotama, ai xuất gia, từ bỏ gia tộc, từ bỏ gia đình, sống không gia đình, chỉ nhiếp phục một tự ngã của mình, chỉ an tịnh một tự ngã của mình, chỉ làm cho một tự ngã của mình chứng được Niết-bàn, như vậy, người ấy thực hành con đường đưa đến công đức chỉ có một mình, tức là kết quả của sự xuất gia.

          – Vậy này Bà-la-môn, ở đây, Ta sẽ hỏi ông. Ông kham nhẫn như thế nào, hãy như vậy trả lời. Ông nghĩ như thế nào, này Bà-la-môn, ở đây, Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhơn Sư, Phật, Thế Tôn xuất hiện ở đời. Vị ấy nói như sau: “Đây là con đường, đây là đạo lộ, nhờ thực hành con đường này, Ta đã thể nhập vô thượng Phạm hạnh, tự mình với thắng trí, chứng đạt, an trú và tuyên thuyết. Các ngươi hãy đến! Hãy như vậy thực hành! Các ngươi sẽ thể nhập vô thượng Phạm hạnh, tự mình với thắng trí chứng ngộ, chứng đạt và an trú.” Như vậy, vị Đạo sư này thuyết pháp và các người khác như thật hành trì. Số người như vậy là hàng trăm, hàng ngàn, hàng trăm ngàn. Ông nghĩ thế nào, này Bà-la-môn, sự việc là như vậy, thời con đường đưa đến công đức này ảnh hưởng chỉ đến một người hay ảnh hưởng đến nhiều người, tức là kết quả của sự xuất gia?

          – Sự việc này là như vậy, thưa Tôn giả Gotama, con đường đưa đến công đức này là ảnh hưởng đến nhiều người, tức là kết quả của sự xuất gia.

Được nghe nói vậy, Tôn giả Ānanda nói với Bà-la-môn Saṅgārava:

          – Trong hai con đường, này Bà-la-môn, con đường nào, ông có thể kham nhẫn là giản dị hơn, ít khó chịu hơn, kết quả lớn hơn và lợi ích lớn hơn?

          Được hỏi như vậy, Bà-la-môn Saṅgārava nói với Tôn giả Ānanda:

          – Như Tôn giả Gotama và Tôn giả Ānanda, cả hai đối với tôi là đáng kính lễ và đáng tán thán.

          Lần thứ hai, Tôn giả Ānanda nói với Bà-la-môn Saṅgārava:

          – Này Bà-la-môn, ta không hỏi ông như vậy: “Những ai là đáng đảnh lễ hay những ai là đáng tán thán?” Này Bà-la-môn, như thế này là ta hỏi ông: “Này Bà-la-môn, trong hai con đường này, con đường nào ông có thể kham nhẫn là giản dị hơn, ít khó chịu hơn, kết quả lớn hơn và lợi ích lớn hơn?”

          Lần thứ hai, Bà-la-môn Saṅgārava nói với Tôn giả Ānanda:

          – Như Tôn giả Gotama và Tôn giả Ānanda, cả hai đối với tôi là đáng đảnh lễ và đáng tán thán.

          Lần thứ ba, Tôn giả Ānanda nói với Bà-la-môn Saṅgārava:

          – Này Bà-la-môn, ta không hỏi ông như vậy: “Những ai là đáng kính lễ hay những ai là đáng tán thán?” Này Bà-la-môn, như thế này là ta hỏi ông: “Này Bà-la-môn, trong hai con đường này, con đường nào ông có thể kham nhẫn là giản dị hơn, ít khó chịu hơn, kết quả lớn hơn và lợi ích lớn hơn?”

          Lần thứ ba, Bà-la-môn Saṅgārava nói với Tôn giả Ānanda:

          – Như Tôn giả Gotama và Tôn giả Ānanda, cả hai đối với tôi là đáng kính lễ và đáng tán thán.

          Rồi Thế Tôn suy nghĩ như sau: “Cho đến lần thứ ba, Bà-la-môn Saṅgārava được hỏi một câu đúng pháp lại tránh né, không trả lời. Vậy Ta hãy giải tỏa việc này.”

          Rồi Thế Tôn nói với Bà-la-môn Saṅgārava:

          – Này Bà-la-môn, câu chuyện gì đã khởi lên hôm nay trong cung điện nhà vua khi hội chúng của nhà vua ngồi tụ họp lại?

          – Thưa Tôn giả Gotama, hôm nay, trong cung điện nhà vua, câu chuyện như sau đã khởi lên khi hội chúng của nhà vua ngồi tụ họp lại: “Thuở xưa, các Tỷ-kheo ít hơn, nhưng nhiều hơn là các pháp Thượng nhân, các thần thông thần biến được thị hiện. Ngày nay, các Tỷ-kheo nhiều hơn, nhưng ít hơn là các pháp Thượng nhân, các thần thông thần biến được thị hiện.” Thưa Tôn giả Gotama, đấy là câu chuyện đã khởi lên hôm nay trong cung điện nhà vua khi hội chúng của nhà vua ngồi tụ họp lại.

          – Này Bà-la-môn, có ba loại thần thông. Thế nào là ba? Thần thông biến hóa, thần thông ký thuyết và thần thông giáo hóa.

          Này Bà-la-môn, thế nào là thần thông biến hóa?

          Ở đây, này Bà-la-môn, có người chứng được các loại thần thông, một thân hiện ra nhiều thân, nhiều thân hiện ra một thân; hiện hình, biến hình, đi ngang qua vách, qua tường, qua núi như đi ngang hư không; độn thổ, trồi lên ngang qua đất liền như ở trong nước; đi trên nước không chìm như đi trên đất liền; ngồi kiết-già ngang qua hư không như con chim; với bàn tay, chạm rờ mặt trăng và mặt trời, những vật có đại oai lực, đại oai thần như vậy; có thể tự thân bay đến cõi Phạm thiên. Này Bà-la-môn, đây gọi là thần thông biến hóa.

          Và này Bà-la-môn, thế nào là thần thông ký thuyết?

          Ở đây, này Bà-la-môn, có người nói lên nhờ tướng: “Như vậy là ý của ông, như thế này là ý của ông, như thế này là tâm của ông.” Nếu vị ấy có nói lên nhiều, cũng chỉ là như vậy, không có gì khác.

          Ở đây, này Bà-la-môn, có người không nói lên nhờ tướng, nhưng nhờ nghe tiếng của loài người hay của phi nhân, hay của chư thiên, liền nói lên: “Như vậy là ý của ông, như thế này là ý của ông, như thế này là tâm của ông.” Nếu vị ấy có nói lên nhiều, cũng chỉ là như vậy, không có gì khác.

          Ở đây, này Bà-la-môn, có người không nói lên nhờ tướng, cũng không nhờ nghe tiếng của loài người hay của phi nhân, hay của chư thiên, nhưng nhờ sau khi nghe được tiếng trình bày rõ ràng và có suy tư, sau khi suy tầm và suy tư liền nói lên: “Như vậy là ý của ông, như thế này là ý của ông, như thế này là tâm của ông.” Nếu vị ấy có nói lên nhiều, cũng chỉ là như vậy, không có gì khác.

          Ở đây, này Bà-la-môn, có người không nói lên nhờ tướng, không nói lên nhờ nghe tiếng của loài người hay của phi nhân, hay của chư thiên, cũng không nói lên nhờ sau khi nghe được tiếng trình bày rõ ràng và có suy tư, sau khi suy tầm và suy tư, nhưng nhờ thành tựu định không tầm không tứ, với tâm [của mình] biết rõ tâm của người khác tùy theo ý hành của vị Tôn giả này hướng đến chỗ nào, thời tâm của vị này lập tức suy tầm đến chỗ ấy. Nếu vị ấy có nói lên nhiều, cũng chỉ là như vậy, không có gì khác. Này Bà-la-môn, đây gọi là thần thông ký thuyết.

          Và như thế nào, này Bà-la-môn, là thần thông giáo hóa?

          Ở đây, này Bà-la-môn, có người giáo giới như sau: “Hãy suy nghĩ như thế này, chớ suy nghĩ như thế kia! Hãy tác ý như thế này, chớ tác ý như thế kia! Hãy từ bỏ cái này, hãy đạt đến và an trú cái kia!” Này Bà-la-môn, đây gọi là thần thông giáo hóa.

          Này Bà-la-môn, đây là ba loại thần thông. Trong ba loại thần thông này, ông có thể chấp nhận loại thần thông nào là hy hữu hơn, thù diệu hơn?

          – Ở đây, thưa Tôn giả Gotama, loại thần thông này: Ở đây, có người chứng được các loại thần thông, một thân hiện ra nhiều thân, nhiều thân hiện ra một thân; hiện hình, biến hình, đi ngang qua vách, qua tường, qua núi như đi ngang hư không; độn thổ, trồi lên ngang qua đất liền như ở trong nước; đi trên nước không chìm như đi trên đất liền; ngồi kiết-già ngang qua hư không như con chim; với bàn tay, chạm rờ mặt trăng và mặt trời, những vật có đại oai lực, đại oai thần như vậy; có thể tự thân bay đến cõi Phạm thiên. Loại thần thông này, thưa Tôn giả Gotama, ai làm loại thần thông ấy, người ấy tự kinh nghiệm lấy. Ai làm thần thông ấy, tự mình có được thần thông ấy. Loại thần thông này, đối với tôi, tánh chất được xem như là huyễn hóa.

          Còn loại thần thông này, thưa Tôn giả Gotama: Ở đây, có người nói lên nhờ tướng... sau khi nghe được tiếng trình bày rõ ràng và có suy tư... với tâm của mình biết rõ tâm của người khác... Loại thần thông này, thưa Tôn giả Gotama, ai làm loại thần thông ấy, người ấy tự kinh nghiệm lấy. Ai làm thần thông ấy, tự mình có được thần thông ấy. Loại thần thông này, đối với tôi, tánh chất được xem như là huyễn hóa.

          Còn loại thần thông này, thưa Tôn giả Gotama: Ở đây, có người giáo giới như sau: “Hãy suy nghĩ như thế này, chớ suy nghĩ như thế kia! Hãy tác ý như thế này, chớ tác ý như thế kia! Hãy từ bỏ cái này. Hãy đạt đến và an trú cái kia.” Loại thần thông này, thưa Tôn giả Gotama, tôi có thể chấp nhận là hy hữu hơn và thù diệu hơn trong ba loại thần thông.

          Thật vi diệu thay, thưa Tôn giả Gotama! Thật hy hữu thay, thưa Tôn giả Gotama! Vấn đề này được Tôn giả Gotama khéo nói như vậy. Chúng tôi thọ trì rằng Tôn giả Gotama có thành tựu cả ba loại thần thông này. Thật vậy, Tôn giả Gotama có thể chứng được nhiều loại thần thông... tự thân bay đến cõi Phạm thiên. Thật vậy, Tôn giả Gotama thành tựu được định không tầm không tứ, với tâm của mình rõ biết tâm của người khác, tùy theo ý hành của Tôn giả Gotama hướng đến chỗ nào, thời tâm của Tôn giả Gotama lập tức suy tầm đến chỗ ấy. Thật vậy, Tôn giả Gotama giáo giới như sau: “Hãy suy nghĩ như thế này, chớ suy nghĩ như thế kia! Hãy tác ý như thế này, chớ tác ý như thế kia! Hãy từ bỏ cái này, hãy đạt đến và an trú cái kia!”

          – Thật vậy, này Bà-la-môn, lời nói của ông trước như là chống đối Ta, sau xích lại gần Ta.79 Và Ta sẽ trả lời cho ông. Này Bà-la-môn, Ta chứng được nhiều loại thần thông, một thân hiện ra nhiều thân... Này Bà-la-môn, Ta thành tựu được định không tầm không tứ, với tâm của mình rõ biết tâm của người khác, tùy theo ý hành của Ta hướng đến chỗ nào, thời tâm của Ta lập tức suy tầm đến chỗ ấy. Này Bà-la-môn, Ta có thể giáo giới như sau: “Hãy suy nghĩ như thế này, chớ suy nghĩ như thế kia! Hãy tác ý như thế này, chớ tác ý như thế kia! Hãy từ bỏ cái này, hãy đạt đến và an trú cái kia!”

          – Thưa Tôn giả Gotama, có một Tỷ-kheo nào khác cũng thành tựu được ba loại thần thông này ngoài Tôn giả Gotama?

          – Này Bà-la-môn, không phải chỉ có một trăm, hai trăm, ba trăm, bốn trăm, năm trăm mà còn nhiều hơn nữa các Tỷ-kheo thành tựu được ba loại thần thông này.

          – Nhưng thưa Tôn giả Gotama, nay các Tỷ-kheo ấy hiện ở đâu?

          – Này Bà-la-môn, trong chúng Tỷ-kheo này.

          – Thật vi diệu thay, thưa Tôn giả Gotama! Thật hy hữu thay, thưa Tôn giả Gotama! Như người dựng đứng lại những gì bị quăng ngã xuống, phơi bày ra những gì bị che kín, chỉ đường cho kẻ bị lạc hướng, hay cầm đèn sáng vào trong bóng tối để những ai có mắt có thể thấy sắc, cũng vậy, Chánh pháp đã được Tôn giả Gotama dùng nhiều phương tiện thuyết giảng. Con nay xin quy y Tôn giả Gotama, quy y Pháp, quy y Tăng. Mong Tôn giả Gotama nhận con làm đệ tử cư sĩ, từ nay cho đến mệnh chung, con trọn đời quy ngưỡng.

Tham khảo:

⁷⁸ Tham chiếu: Thương-ca-la kinh 傷歌邏經 (T.01. 0026.143. 0650b09).

⁷⁹ AA. II. 272: Āsajja upanīya vācā bhāsitāti mama guṇe ghaṭṭetvā mameva guṇānaṃ santikaṃ upanītā vācā bhāsitā (Sau khi chống đối thiện tánh của Ta lại nói lời thân mật đối với thiện tánh của Ta).